حبیب الله محمدی

جنس گارا ( Garra ) از خانواده کپورماهیان ( Cyprinidae ) از آفریقا تا جنوب شرقی آسیا پراکنش دارد. این جنس دارای‎ ‎ 146 گونه است که از بین آن ها 7 گونه در آب های داخلی ایران گزارش شده است. با توجه به اینکه اطلاعات زیست شناختی از این گونه بسیار محدود می باشد، لذا پژوهش حاضر به منظور بررسی زیست شناسی تولیدمثل و تغذیه این گونه Garra rufa (Heckel, ‎‎1843)‎ در رودخانه‎ ‎قشلاق سنندج صورت گرفت. بدین منظور سه‎ ‎ایستگاه در طول رودخانه تعیین گردید‎ ‎که ایستگاه های یک (امروله) و دو (هیدرومتری) در بالادست سد و ایستگاه سه (روستای ننله) در پایین دست سد قبل‎ ‎از‎ ‎گاورود تعیین شدند. نمونه برداری بصورت فصلی در طی مدت یک سال از بهار 1397 تا زمستان 1397 به کمک الکتروشوکر انجام گرفت و در مجموع 79 قطعه ماهی گارا صید گردید. ماهیان ‎ ‎صید‎ ‎شده‎ ‎در‎ ‎گروه های سنی +1 تا +3 سال قرار داشته که‎ ‎بیش ترین‎ ‎فراوانی‎ ‎آن‎ ‎در‎ ‎گروه‎ ‎سنی +2 با‎ ‎حدود‎ ‎ 5/47 ‎ ‎درصد‎ ‎و‎ ‎کم ترین آن در‎ ‎گروه‎ ‎سنی +3 با حدود 5/20 درصد در‎ ‎هر‎ ‎دو‎ ‎جنس‎ ‎مشاهده‎ ‎گردید‎.‎ رابطه‎ ‎طول‎ ‎کل‎ ‎ - ‎ ‎وزن‎ ‎بدن برای ماهیان ایستگاه یک (امروله)، آلومتریک منفی و در ایستگاه دو (هیدرومتری)، ایزومتریک بدست آمد. پارامتر‎ ‎حداکثر طول‎ ‎احتمالی‎ ‎بر‎ ‎اساس‎ ‎معادله‎ ‎رشد‎ ‎وون‎ ‎برتالانفی‎ ‎در مجموع کل جمعیت‎ ‎ماهیان صید شده معادل 43/432 میلی متر تعیین گردید. نتایج‎ ‎حاصل‎ ‎از‎ ‎بررسی‎ ‎شاخص های‎ ‎تولیدمثلی (هم آوری مطلق و شاخص گنادوسوماتیک) ‎ ‎مشخص‎ ‎کرد‎ ‎که‎ ‎فصل‎ ‎تخم ریزی‎ ‎دکتر ماهی‎ ‎در‎ ‎رودخانه قشلاق سنندج از اواخر خرداد ماه تا اواخر تیر ماه بوده است. جهت تعیین عادات غذایی، 40 نمونه از گونه Garra rufa مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین طول نسبی روده در این گونه 25/2 ± 22/8 محاسبه شد که بیانگر رژیم گیاه خواری می باشد. میزان شاخص فاکتور وضعیت 23/0 ± 35/1، و میانگین درصد معده های خالی در کل دوره 10% برآورد گردید که نشان می دهد‎ ‎این‎ ‎گونه‎ ‎نسبتاً‎ ‎پرخور‎ ‎می باشد. همچنین بیش ترین میزان میانگین شاخص معدی در فصل تابستان برآورد شد. کلیه آیتم های غذایی شناسایی شده در دستگاه گوارش این ماهی از گیاهان تک سلولی پریفیتونی بود. از میان آیتم های غذایی شناسایی شده، جنس های پریفیتونی Cocconeis sp، Cymbella sp، Diatoma sp، Gomphonema sp، Melosira ‎sp، Nitzschia sp، Synedra sp و Navicula sp به عنوان غذای اصلی، جنس های Cyclotella sp، Pediastrum sp، Stephanodiscus sp، Cymatopleura sp، Gyrosigma sp، Gloeotrichia sp وSpirulina sp ‎ به عنوان غذای اتفاقی و آیتم های Amphora sp، Chlorella sp، Cosmarium sp، Ocillatoria sp، Rhabdoderma sp و Scenedesmus sp به عنوان غذای فرعی مصرف شده بود. بررسی عادات غذایی و آیتم های غذایی شناسایی شده در دستگاه گوارش این ماهی نشان داد که این ماهی دارای رژیم غذایی گیاهخواری و به شکل اختصاصی پریفیتون خواری می باشد. در مجموع برآورد شاخص های غذایی، وضعیت تغذیه ای مناسبی را برای این ماهی در رودخانه قشلاق سنندج نشان داد.