اسلام بوسیله اکثر محققین بعنوان آیینی شهری شناخته شده که برای عبادت فرد در جمع ارزش خاصی قایل شده است. اگر چه تقوا بعنوان اصلی ترین معیار ارزیابی قلمداد شده، اما این واقعیت برای همه مبرهن است که تعلیمات خوب اسلام بیشتر در قرارگاههای شهری تجربه شده اند. به همین خاطر تعجب آور نیست که اسلام تأکید ویژه ای بر طرح شهرها در راستای کاراﺋیت و پاسخگویی بیشتر به نیازهای اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی جامعه داشته است. این مطالعه، بررسی رویکردهای غالب به شهرهای اسلامی را به منظور تدقیق و همگرایی آنها به رویکردی جامع و فراگیر بطوریکه همه جوانب تأثیرگذار بر شکل ساختاری شهر را در بر گیرد، مورد توجه قرار داده است. برای دستیابی به رویکرد مذکور، مرور ادبیات و اسناد مرتبط با موضوع و بررسی محتوایی آنها مبنای انجام این مطالعه بوده است. نتایج حاکی از آن است که نحوه شکل گیری اصول طراحی شهر اسلامی-تاریخی عمدتاً به ارزشها و اعتقادات فرهنگی اسلام که ریشه در ماهیت قانون اسلامی داشته، بستگی دارد بطوریکه جنبه های مختلف زندگی مسلمانان و از جمله ساخت سکونتگاهها را نیز تحت شعاع قرار داده است. جدای از اینکه مفهوم شهر اسلامی بعنوان یک مدل قابل استناد برای پهنه وسیع سرزمینهای اسلامی بدلیل عدم جوابگوی به تنوع اجتماعی-مکانی آن نقدپذیر بوده، تحقیق مذکور این موضوع را نیز آشکار ساخته که ساختار شهر اسلامی-تاریخی عمدتاً وابسته به مکان بوده و اصول طراحی آن لازم است از طریق نظم طبیعت بعنوان بستر اولیه فرم دهی و اعتقادات فرهنگی-مذهبی و اصول اجتماعی (سازمان اجتماعی) مورد کنکاش قرار گیرد. این بدان معنی است که رویکرد اجتماعی-مکانی در بررسی شهرهای اسلامی-تاریخی قابل توجه می باشد.
