در مطالعه حاضر اثرات برخی مکمل های جیره ای از قبیل آهن آلی، ال-کارنیتین، سلنیوم آلی و ویتامین E همراه با پودر خرفه در جیره با پروتئین پایین به منظور جلوگیری از آسیت در جوجه های گوشتی پرورش یافته در مناطق مرتفع و تحت استرس سرمایی مورد بررسی قرار گرفت. 1344 جوجه یک روزه نر (راس 308)، به طور تصادفی در 14 تیمار با 6 تکرار و 16 پرنده در هر تکرار اختصاص داده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره با پروتئین معمولی (شاهد منفی)، 2) جیره با پروتئین پایین ( 2% پایین تر نسبت به مقدار توصیه شده به عنوان شاهد)، 3) جیره شاهد حاوی 2 گرم بر کیلوگرم پودر خرفه، 4) جیره شاهد+ پودر خرفه+ آهن آلی (20میلی گرم بر کیلوگرم)، 5) جیره شاهد+ پودر خرفه + ال-کارنیتین (150 میلی گرم بر کیلوگرم)، 6) جیره شاهد+ پودر خرفه+ سلنیوم آلی (3/0 میلی گرم بر کیلوگرم)، 7) جیره شاهد+ پودر خرفه+ ویتامین E ( 250 میلی گرم بر کیلوگرم)، 8) جیره شاهد+ پودر خرفه+ ویتامین E + آهن آلی، 9) جیره شاهد+ پودر خرفه+ سلنیوم آلی + آهن آلی، 10) جیره شاهد+ پودر خرفه+ ویتامین E + ال-کارنیتین، 11) جیره شاهد+ پودر خرفه+ سلنیوم آلی+ ال-کارنیتین، 12) جیره شاهد+ پودر خرفه + ال-کارنیتین + آهن آلی، 13) جیره شاهد+ پودر خرفه+ ویتامین E + ال-کارنیتین + آهن آلی و 14) جیره شاهد+ پودر خرفه+ سلنیوم آلی+ ال-کارنیتین + آهن آلی بود. در 11 تا 24 روزگی میانگین مصرف خوراک در تیمار شاهد منفی بالاتر بود. در 25 تا 39، 40 تا 49 و 1 تا 49 روزگی افزودنی ها باعث افزایش مصرف خوراک شدند. در دوره سنی 1 تا 10، 11 تا 24 و 25 تا 39 روزگی میانگین افزایش وزن بدن در تیمار شاهد منفی بالاتر بود. اما در 40 تا 49 روزگی میانگین افزایش وزن بدن در تیمارهای دارای افزودنی به خصوص شاهد + پودر خرفه + آهن آلی به طور قابل توجهی افزایش یافت. مکمل کردن جیره شاهد با خرفه، آهن آلی، ال-کارنیتین، سلنیوم آلی و ویتامین E مرگ و میر ناشی از آسیت و نسبت RV/TV را کاهش داد. در سن 42 روزگی افزودنی های جیره ای باعث کاهش شمار گلبول های قرمز، غلظت هموگلوبین و درصد هماتوکریت و نسبت H/L شده بودند. در جیره های مکمل شده با این افزودنی ها فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز کبد و ظرفیت آنتی اکسیدانی کل پلاسما افزایش پیدا کرد در حالی که غلظت مالون دی آلدئید کبد و پلاسما کاهش پیدا کرد. استفاده از جیره کم پروتئین (شاهد) باعث کاهش نیتریک اکسید پلاسما در 42 روزگی و اسید اوریک در 28 و 42 روزگی شد. در 42 روزگی میزان فعالیت آنزیم های لاکتات دهیدروژناز، آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز در تیمارهای شاهد منفی و شاهد افزایش پیدا کرد. گلوکز و کلسترول در تیمارهای دارای افزودنی کاهش یافت و در مقابل میزان HDL افزایش پیدا کرد. تیتر آنتی بادی علیه SRBC و بیماری نیوکاسل به ترتیب در روزهای 41 و 27 توسط تیمارهای آزمایشی افزایش پیدا کرد. می توان نتیجه گرفت که استفاده از این مواد ضداکسیدانی در ترکیب با خرفه در جیره های کم پروتئین می تواند باعث ایجاد اثرات سینرژیک مفیدی در کاهش حساسیت به آسیت در جوجه های گوشتی باشد.
