غلامرضا حیدری

این پژوهش با هدف بررسی اثرات منابع مختلف کود فسفر و مایکوریزا بر عملکرد و کیفیت دانۀ نخود انجام گردید. این پژوهش فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار و در شرایط دیم انجام گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل فاکتور اول: کاربرد منابع مختلف کود فسفر (فسفر شیمیایی، پودر سنگ فسفر و بدون فسفر) و فاکتور دوم: کاربرد قارچ‌های مایکوریزا (بدون مایکوریزا، Glomus mossea، Glomus intraradices و Glomus mossea + Glomus intraradices) می‌باشد. نتایج پژوهش نشان داد اجزای عملکرد تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، تعداد شاخه فرعی، گره‌های تثبیت کننده نیتروژن، فسفر دانه و عملکرد دانه تحت تاثیر اثر کود زیستی مایکوریزا و فسفر قرار گرفتند همچنین شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر اثر متقابل کود زیستی و فسفرقرار گرفتند. تعداد شاخه فرعی تحت تاثیر اثر مستقل فسفر قرار گرفتند. وزن خشک گره‌ها، پروتئین دانه، نیتروژن دانه تحت تاثیر اثر قارچ مایکوریزا قرار گرفتند اما پتاسیم تحت تاثیر هیچکدام از تیمارهای آزمایش قرار نگرفتند. مقایسه دو گونه قارچ مایکوریزا و تلفیق دوگونه قارچ مورد مطالعه نشان داد که تلفیق دوگونه (Glomus mossea + Glomus intraradices) تأثیر بیشتری بـر روی اجزای عملکرد و عملکرد دانه در نخود نسبت به کاربرد جداگانه دوگونه دیگر دارد. بیشترین تعداد غلاف در بوته (25/25) مربوط به کود شیمیایی فسفر و بیشترین تعداد غلاف در بوته به میزان 88/24 تحت اثر قارچ مایکوریزا مربوط به تیمار (Glomus moasa+ Glomus intraradice)، بیشترین وزن هزار دانه (688/221 گرم) مربوط به کود شیمیایی فسفر و بیشترین وزن هزار دانه مربوط به قارچ مایکوریزا (Glomus moasa+ Glomus intraradice) به میزان (03/212)، بیشترین تعداد شاخه فرعی (5/5) مربوط به تیمار کود شیمیایی، عملکرد بیولوژِیک (2058 کیلوگرم در هکتار) از تیمار تلفیفی مایکوریزا و کود فسفر، عملکرد دانه (84/984 کیلوگرم در هکتار) مربوط به اثر کود فسفر، بیشترین گره‌های تثبیت کننده نیتروژن (66/16 گرم) مربوط به کود شیمیایی، ، بیشترین گره‌های تثبیت کننده نیتروژن تحت تاثیر قارچ مایکوریزا به میزان (77/18)، پروتئین دانه (84/22) و بیشترین وزن خشک گره (056/0)گرم مربوط به قارچ مایکوریزا (Glomus moasa+ Glomus intraradice)، و فسفر دانه (59/259 میلی‌‌گرم در 100 گرم) از تیمار تلفیقی دو گونه قارچ مایکوریزا ( Glomus mossea+ Glomus intraradice) و همچنین بیشترین فسفر دانه تحت تاثیر اثر کودشیمیایی به میزان (280میلی‌‌گرم در 100 گرم) مشاهده شد.