فاطمه سرجوقیان

توده نفوذی کوه دم به سن ائوسن بالایی از دو واحد اسیدی و حدواسط- بازیک تشکیل شده است. این توده و سنگ های در بر گیرنده آن، میزبان دایک های متعدد اسیدی و بازیک هستند و آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک متعددی در بخش اسیدی توده به چشم می خورند. سنگ های توده نفوذی، دایک ها و آنکلاوها با نسبت های مختلف از کوارتز، فلدسپار پتاسیم، پلاژیوکلاز، بیوتیت، هورنبلند، پیروکسن، تیتانیت و تیتانومانیتیت تشکیل شده اند. آمفیبول های توده نفوذی از نوع کلسیک با Na+K)A≥0.5) بوده و ترکیب هورنبلند منیزیم دار، فروهورنبلند تا اکتینولیت دارند در حالی که در دایک بازیک میزان Na+K)A<0.5) و +AlVI< Fe3 بوده و ترکیب آن به سمت منیزیوهاستینگزیت متمایل شده است. ترکیب پلاژیوکلازها در سنگ های اسیدی بین آلبیت تا لابرادور، در سنگ های حدواسط- بازیک، از آندزین تا لابرادور و در آنکلاوها از الیگوکلاز تا لابرادور متغیر است. ترکیب پلاژیوکلازها در دایک های حدواسط آندزین تا لابرادور است در حالی که دایک بازیک میزان آنورتیت بالاتری دارد. شیمی کانی آمفیبول نشان می دهد که این توده نفوذی کالک آلکالن بوده و متعلق به نواحی کوهزایی است. با استفاده از شیمی آمفیبول و پلاژیوکلاز، میانگین دمای تشکیل سنگ های اسیدی، حدواسط- بازیک، آنکلاو و دایک های حدواسط و دایک بازیک به ترتیب 703، 808، 750، 736 و 938 درجه سانتی گراد برآورد شده است. میانگین فشار تشکیل این سنگ ها نیز به ترتیب 4/1، 5/1، 39/1، 82/0 و 1/3 کیلوبار ارزیابی شده است. فوگاسیته اکسیژن در تمام سنگ های اسیدی، حدواسط- بازیک، آنکلاو و دایک های حدواسط و دایک بازیک در بالای محدوده Ni-NiO بوده و به ترتیب مقادیر 8/13-، 4/13-، 9/12-، 7/12- و 4/10- را نشان می دهد. بالا بودن فوگاسیته اکسیژن در این سنگ ها با ماهیت کالک آلکالن و شکل گیری آن ها در محیط فرورانش مطابقت دارد.