فاطمه سرجوقیان

سنگ های گرانیتوئیدی گلشکنان عمدتاً از گرانیت، گرانودیوریت و کمی دیوریت و مونزونیت تشکیل شده است که بخش کوچکی از کمربند ماگمایی ارومیه-دختر محسوب می شود. تاکنون سن، منشأ و پتروژنز آن به خوبی مطالعه نشده است. نتایج آنالیز LA-ICP-MS روی زیرکن ها، نشان می دهد که این سنگ ها در سن (54/0±62/37) میلیون ها سال پیش جایگزین شده اند. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می دهد که این سنگ ها دارای ماهیت کالک آلکالن و متاآلومین هستند (A/CNK≤1.10) و میزان سیلیس از 55/70 تا 97/59 (میانگین 66/66) درصد وزنی و میزان منیزیم از 82/0 تا 29/3 (میانگین 81/1) درصد وزنی تغییر می کند. نمودارهای عناصر فرعی که نسبت به گوشته اولیه نرمالایز شده اند، بیانگر غنی شدگی از عناصر لیتوفیل (LILE) مانند Rb، Ba، K و Cs و تهی شدگی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) مانندTa ،Ti ،Nb ، P هستند. همچنین در تمام این سنگ ها غنی شدگی از عناصر LREE نسبت به HREE (Avg:(La/Yb)CN=4.34) و آنومالی منفی Eu (Avg:Eu/Eu* = 0.75) در الگوی عناصر نادر خاکی نرمالایز شده نسبت به کندریت مشاهده می شود و این ویژگی های ژئوشیمیایی تداعی کننده ماگماتیسم کمان حاشیه فعال قاره ای است. علاوه بر این، دارای مقادیر پایین i(87Sr/86Sr) از 70504/0تا 70440/0، مقادیر بالای εNd(t) از 22/5+ تا 94/3+ و سن مدل جوان Nd (795-458) میلیون سال هستند که مشابه با گرانیتوئیدهای فانروزوئیک و گدازه های فلسیک کمربند کوهزایی آسیای مرکزی هستند. بر اساس داده های ایزوتوپی Sr و Nd، به نظر می رسد، سنگ های گرانیتوئیدی مورد مطالعه از پوسته جوان (%80-90) تشکیل شده اند که مقادیر کمی از پوسته پایینی قدیمی (%10-20) نیز به آن اضافه شده است. علاوه بر آن می توان گفت که ماگمای بازالتی جوان نقش مهمی در رشد پوسته در کمربند ماگمایی ارومیه - دختر درکامبرین - نئوپروتوزوئیک داشته است. به نظر می رسد بر اثر بالا آمدن مذاب گوشته ای در یک فرآیند کششی در مراحل پایانی فرورانش صفحه اقیانوسی نئوتتیس که احتمالاً با فرآیند عقب گرد پوسته اقیانوسی فرورانده و یا شکسته شدن پوسته اقیانوسی مرتبط هستند، منجر به ماگماتیسم در این منطقه شده است. به طور کلی نتایج تحقیق می دهند که احتمالاً ماگمای سازنده توده گرانیتوئیدی گلشکنان در یک محیط کششی مرتبط با فرورانش صفحه اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه قاره ای ایران مرکزی تشکیل