فاطمه سرجوقیان

توده ساب ولکانیک وسفونجرد، با ترکیب سنگ شناسی مونزونیت، مونزودیوریت و گابرو، در زمان الیگومیوسن به داخل سنگ های آتشفشانی نوار ماگمایی ارومیه-دختر، واقع در غرب شهرستان قم، تزریق شده است. بافت این توده میکروگرانولار تا پورفیروئید بوده و از لحاظ کانی شناسی غالبا از پلاژیوکلاز و آمفیبول تشکیل شده است. در کنار پلاژیوکلاز و آمفیبول که به صورت فنوکریست نیز دیده می شوند، کانی های ارتوکلاز، کوارتز، اسفن، آپاتیت و کانی های اپک مگنتیت و تیتانومگنتیت با فراوانی کم حضور دارند. توده توسط دایک های دلریتی قطع شده است. نتایج آنالیز مایکروپروب نشان می دهد که آمفیبول ها کلسیک اند و ترکیب آن ها از منیزیوهورنبلند تا اکتینولیت تغییر می کند. ترکیب پلاژیوکلازها در گستره ای از لابرادوریت تا آلبیت متغیر است. پلاژیوکلازها دارای زونینگ عادی و معکوس اند که در بلورهای با منطقه بندی نوسانی، افزایش ناگهانی تغییرات FeO و MgO که با افزایش میزان An همراه است، انعکاسی از هجوم ماگمای مافیک به درون اتاق ماگمایی است. همچنین شواهد صحرایی، حضور آنکلاوها، بافت غیر تعادلی و روند صعودی نمودارهای An در برابر FeO و Nb در مقابل Nb/Y، اختلاط ماگمایی را محرز می سازد. آلکالی فلدسپارها غالبا در محدوده ارتوکلاز واقع شده اند. براساس محاسبات زمین دما- فشار سنجی، میانگین فشار حاکم برتوده نفوذی حدود 5/0 کیلوبار و دمای تبلور آن حدود 734 درجه سانتی گراد ارزیابی شده است. با توجه به میانگین چگالی سنگ های پوسته، توده در عمق حدود 2 کیلومتری جایگزین شده که با بافت پرفیروئیدی این سنگ ها همخوانی دارد. با توجه به پاراژنز کانی شناسی و محاسبات انجام شده، فوگاسیته اکسیژن توده مورد مطالعه در بالای بافرینگ Ni-NIOقرار دارد.مقدار آب توده نفوذی بالا و حدود 5/4 درصد وزنی به دست آمده که با فراوانی آمفیبول در نمونه های مورد مطالعه مطابقت می کند. سنگ های نفوذی وسفونجرد در زمره ماگمای تیپ I دما بالا، دارای ماهیت آلکالن سدیک و متاآلومین هستند. با استناد بر نمودار تعیین محیط تکتونیکی، فنوکریست ها، بافت های نامتعادل، اختصاصات کانی شناسی، غنی شدگی از Ba و K همراه با آنومالی منفی Nb، Ti و P، پایین بودن مقادیر ‎Y، Nb و TiO2، بالا بودن نسبت های Sr/Ce، Zr/Y، Ba/Nb و آلومینیوم، سن و موقعیت توده، سنگ های منطقه مرتبط با فرورانش نئوتتیس به زیر ایران مرکزی