مقدمه و هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمانگری شناختی رفتاری بر باورها و بازخوردهای نارساکنش درباره خواب، نشخوار فکری، نگرانی و برانگیختگی پیش از خواب در دانشجویان مبتلا به اختلال بی خوابی دانشگاه کردستان بود. مواد و روش ها: این پژوهش به روش نیمه آزمایشی و با استفاده از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویانی بودند که در سال تحصیلی 95-1394 در دانشگاه کردستان مشغول به تحصیل بودند. نمونه پژوهش شامل 34 دانشجوی مبتلا به بی خوابی بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در دو گروه 17 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند و پرسشنامه های شدت بی خوابی، باورها و بازخوردهای ناکارآمد درباره خواب، نشخوار فکری، نگرانی و برانگیختگی پیش از خواب را تکمیل نمودند. به افراد گروه آزمایش به مدت 12 جلسه 75 دقیقه ای درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی ارائه گردید، اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل واریانس مکرر تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: نتایج حاکی از این بود که نمرات تمامی آزمون های شدت بی خوابی (41%)، باورها و بازخوردهای نارساکنش درباره خواب (35%)، نشخوار فکری (29%)، نگرانی (44%) و برانگیختگی پیش از خواب (26%) در گروه آزمایش، در هر دو مرحله پس آزمون و پیگیری کاهش قابل توجهی نسبت به شرکت کنندگان گروه کنترل داشته اند (p<0.01) که این نشان دهنده اثربخشی درمان بوده است. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، می توان متغیرهای شناختی و هیجانی را واسطه های کلیدی اثربخشی درمانی، درمانگری شناختی رفتاری دانست، بنابراین، تمرکز انحصاری روش های درمانی بر این متغیرها ممکن است به پیامدهای درمانی بهتری منجر شود.
