زکات در لغت به معنای نمو، زیاده، برکت، مدح، تطهیر و ثنای جمیل است و در اصطلاح شرعی عبارت است از: مالک گردانیدن فقیر مسلمان غیرهاشمی و نه سیدش، در مقدار مشخص و معینی از مال مخصوص و معین، برای طایفه‌ای معلوم و مشخص در وقتی معلوم و مشخص است که از طریق قرآن، سنت و اجماع امت مشروع گشته است. زکات شامل زکات ابدان و زکات مال است. زکات مال شامل طلا و نقره و هر آن‌چه شبیه این دو، نعم (شتر، گاو، گوسفند و بز)، کالاهای تجارتی و محصولات زراعی و باغی است. از میان محصولات زراعی، گروهی از گیاهان به نام گیاهان صنعتی معروف شده و توسعه‌یافته‌اند، که این گیاهان مواد اولیه صنایع گوناگون را که تأمین‌کننده مواد غذایی، پوشاک و سایر مایحتاج روزانه ما انسان‌ها هستند را تولید می‌کنند. این گیاهان شامل گیاهان قندی (نیشکر و چغندر قند)، گیاهان لیفی (پنبه، کنف، شاهدانه، ژوت، بزرک و کتان)، گیاهان روغنی (آفتابگردان، سویا، کنجد، گلرنگ، کلزا، بادام زمینی و کرچک)، گیاهان غده‌ای (سیب زمینی و سیب زمینی شیرین) و گیاهان تخدیری (توتون و تنباکو و خشخاش) می‌باشند. حکم زکات در این گیاهان بر اساس آن‌چه در مذاهب أربعه آمده است به این صورت است: از دیدگاه أحناف در گلرنگ، سویا، کنجد، بادام زمینی، پنبه، کتان و نیشکر( نیشکر ذریره و نیشکری که از آن شکر می‌گیرند) زکات واجب، از دیدگاه مالکیه زکات در سویا واجب ولی در زکات گلرنگ، کنجد، بادام زمینی، کلزا و کتان اختلاف است. از دیدگاه شافعیه نیز زکات در سویا واجب ولی به کنجد، بادام زمینی، پنبه، کتان، شاهدانه و گلرنگ در قول جدید امام شافعی زکاتی تعلق نمی‌گیرد. از دیدگاه حنابله هم زکات در گلرنگ، سویا، کنجد، بادام زمینی، کتان، شاهدانه و خشخاش واجب ولی در زکات پنبه اختلاف است و به نیشکر نیز زکاتی تعلق نمی‌گیرد. در مورد دیگر گیاهان صنعتی همانند آفتابگردان، کنف، ژوت، کرچک، سیب زمینی، چغندر قند، توتون و تنباکو در هر چهار مذهب، در مورد کلزا در مذاهب أحناف، شافعیه و حنابله، در مورد شاهدانه در مذاهب أحناف و مالکیه و در مورد خشخاش در مذاهب أحناف، شافعیه و مالکیه در منابع مذاهب حکمی در خصوص زکات آن‌ها بحث نشده است.
