هدف: ازجمله نهادهای موجود در هر جامعهای و بهویژه در جامعۀ ایرانی نهاد آموزش است. پژوهش حاضر به بررسی مراکز آموزشی موجود در ایران قرون نخستین اسلامی میپردازد، تا مشخص شود که ورود اسلام به ایران چه اثراتی بر مسئله تعلیم و تربیت و نهادهای متولی آموزش در ایران داشته است. روش: در پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی برای تبیین اهداف پژوهش استفاده شده است. شیوۀ گردآوری اطلاعات هم روش کتابخانهای بود. یافته ها: نتایج پژوهش نشان میدهد که مراکز آموزشی ایران در قرون نخستین اسلامی به سه دستۀ مساجد، مدارس و مکاتب تقسیم میشود، که هرکدام از آنها دارای شیوۀ تدریس خاصی است. در ضمن از خانقاهها و کتابخانهها هم به عنوان مراکز آموزشی استفاده میشد. نگاهی به شرایط ورود به مدارس و مراکز آموزشی در این بازۀ زمانی نشان میدهد که تعلیم و تربیت در این دوران عمومیت یافت و هرکسی از هر طبقهای میتوانست بسته به توان خود در مراکز آموزشی به سوادآموزی و کسب علم بپردازد. این مسئله برخلاف نظام طبقاتی و بستۀ دورۀ ساسانی (آخرین دولت ایرانی قبل از اسلام) بود که امر تحصیل و تعلیم و تربیت در انحصار اصناف و طبقات خاصی از جامعه بود
