مالیات، دارای معانی لغوی و یک اصطلاح شرعی و مالی است که دارای ویژگیهایی از جمله: نقدی بودن، اجباری بودن، تملیک به دولت و بلا عوض بودن میباشد. چند واژه و اصطلاح، چون: ُ زکات، جزیه، فئ، غنیمت، خ ُ مس، خراج، عشر و مکس وجود دارند که با مالیات قرابت و ارتباط دارند. مالیات در دوران قبل از اسلام و دوران حکومت اسلامی وجود داشته است. دوران ایران باستان، شامل: دورهی کیانیان تا هخامنشیان، دورهی هخامنشی، دورهی سلوکیان تا ساسانیان و دورهی ساسانیان، دوران یونان باستان، دوران روم باستان، دوران مصر باستان و دوران عمالقه، دورانهای قبل ّ از اسلام هستند. دوران رسول اکرم(ص) و ابوبکر صدیق(رض،) دوران عمر فاروق(رض،) دوران عثمان ذیالنّ ّ ورین(رض) و دوران علی مرتضی(رض،) دورانهای حکومت اسلامی هستند. مواردی؛ چون: تأمین هزینه ّ های دولت اسلامی، تأمین سطح حد ّ اقل معیشت و نیازهای مردم، برطرف کردن فشارهای اقتصادی، اجتماعی و روانی و توسعهی ظرفیّت تولید در جامعه، ضرورت وضع مالیات را توجیه میکنند. مالیات، دارای اهداف و کارکردهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی میباشد. مالیاتها، به دو دستهی کلّی، یعنی؛ مالیاتهای اسلامی و مالیاتهای حکومِی تقسیم میشوند و مالیاتهای حکومِی نیز به مالیاتهای مستقیم و مالیاتهای غیر مستقیم قابل تقسیماند. مالیات، دارای آثار اقتصادی؛ از جمله: اثر بر عرضهی کار، اثر بر پسانداز، اثر بر ریسکپذیری و اثر بر تقاضای ّ کل است. فقهاء اکثر مذاهب اسلامی، مالیات را مورد بررسی قرار داده و در مورد مشروعیّت یا عدم مشروعیّت آن، دچار اختلاف شدهاند. جمهور فقهاء، مالیاتهای عادلانه را مشروع دانسته که البتّه برای مشروعیّت آن ّ ها شروطی را مورد توجه قرار دادهاند و بر این هستند که مالیات جایگزین زکات نمیشود. آنان برای مشروعیّت مالیاتهای عادلانه، به ادلّهای از قرآن کریم و سنّ ّ ت مطهره نبوی(ص) استناد کردهاند. و بعضی ها مالیات را مُطلقاً غیر مشروع دانسته و آنان نیز به ادلّهای از قرآن کریم و سنّ ّ ت مطهره نبوی(ص) استناد کردهاند، که البتّه ادلّه ّ ی طرفین، مورد مناقشه واقع شده ولی با توجه به ادلّهای قابل استناد، رأی جمهور مُ ّ رجح و قابل تأیید میباشد
