جام زرین پاییزه (Sternbergia lutea) یکی از گیاهان سوخوار ارزشمند اندمیک ایران است که محاسن زیادی برای زینتی شدن دارد. درک مکانسیم های اثرگذار بر خواب این گیاه جهت کشت در فضای سبز و تجاری سازی آن امری ضروری است. بنابراین این پژوهش در 3 آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. آزمایش اول دارای 2 فاکتور زمان نمونه برداری در 5 سطح (ماه های خرداد تا مهر) و نوع بافت سوخ در 4 سطح (فلس های بیرونی، درونی، صفحه پایگاهی و جوانه) بود که در آن ویژگی های بیوشیمایی ارزیابی شد. آزمایش دوم دارای فاکتورهای زمان نمونه برداری در3 سطح [ماه های خرداد (ورود به خفتگی)، تیر (در حین خفتگی) و مهر (خروج از خفتگی و گلدهی)] و نوع بافت سوخ در 4 سطح (مشابه آزمایش قبلی) بود که در آن وضعیت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن روی بررسی شد. همچنین آزمایش سوم دارای 2 فاکتور زمان نمونه برداری در2 سطح (خرداد و مهر) و نوع بافت گیاه در 2 سطح (برگ و ریشه) بود که در آن ویژگی های بیوشیمایی و وضعیت عناصر اندازه گیری شد. در هر 3 آزمایش تعداد 5 تکرار و برای هر تکرار 5 سوخ یا بوته گیاه در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش اول نشان داد که در زمان خواب مقدار پروتئین های محلول کل، پرولین، فنول،SOD و H2O2 افزایش یافت اما در زمان گلدهی این افزایش مربوط به کربوهیدرات های محلول کل، MDA و POD بود. در آزمایش دوم بیشترین مقادیر نیتروژن در جوانه و صفحه پایگاهی سوخ هایی مشاهده شد که در حال ورود به دوره خواب بودند. همچنین بیشترین مقدار فسفر و پتاسیم به ترتیب در جوانه و فلس درونی در زمان خواب به دست آمد. در آزمایش سوم نیز در زمان گلدهی و در برگ و ریشه کربوهیدرات های محلول کل، پروتئین های محلول کل و فنول افزایش یافتند درحالی که مقدار پرولین، SOD،POD ، MDA،H2O2 ، نیتروژن، فسفر و روی کاهش یافتند. همچنین مقدار پتاسیم در برگ افزایش، اما در ریشه کاهش یافت. از نتایج این پژوهش می توان برای رفع خواب و نیز مدیریت خواب در سوخ های جام زرین پاییزه استفاده کرد.
