1403/02/13
فرنوش خسروبخش

فرنوش خسروبخش

مرتبه علمی: استادیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 35330038100
دانشکده: دانشکده علوم پایه
نشانی:
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
برخی از کاربردهای زیست فناوری در پزشکی
نوع پژوهش
سخنرانی
کلیدواژه‌ها
زیست فناوری، پزشکی، تراریخته، ژن درمانی، بیماری ژنتیکی
سال 1400
پژوهشگران فرنوش خسروبخش

چکیده

در این سخنرانی در مورد روش های مختلف تولید حیوانات تراریخته و روش های ژن درمانی در رشته زیست فناوری پزشکی صحبت شد. منظور از موجود تراریخته، موجودی است که یک ژن خارجی از همان گونه یا از گونه دیگر که در آزمایشگاه دستورزی شده است را بیان کند. به طور کلی برای تولید حیوان تراریخته سه روش کلی وجود دارد. این روش ها شامل تزریق ژن در پیش هسته، استفاده از سلول های بنیادی و روش انتقال هسته است. در روش تزریق ژن به پیش هسته، تخم تازه لقاح یافته با استفاده از پیپت مکنده در دستگاه میکرومانیپولاسیون در وضعیت ثابت نگه داشته می شود و ژن خارجی به پیش هسته بزرگ نر تزریق می گردد. DNA تزریق شده ممکن است در ژنوم پیش هسته، ادغام شده و به محض ترکیب پیش هسته های نر و ماده با هم سلول تخم ایجاد می گردد. جنین های تزریق شده تا مرحله مورولا در شرایط in vitro رشد می کند و سپس در یک موش ماده آبستن کاذب نشانده می شود. در روش سلول های بنیادی، ابتدا DNA خارجی در سلول های بنیادی کشت داده شده در محیط ترانسفکت می شود. سپس سلول بنیادی نوترکیب به یک بلاستوسیست جدید منتقل شده تا با سلول های توده سلولی داخلی مخلوط گردد. نهایتا بلاستوسیست حاصل در رحم یک حیوان ماده شبه آبستن نشانده شده و نتاج تولید می گردند. روش انتقال هسته به این شکل است که هسته یک سلول تمایز یافته به یک تخم بدون هسته القا می شود. تحت شرایط خاص هسته به گونه ای شروع به برنامه ریزی می کند که منجر به ایجاد یک حیوان کامل می گردد. یکی دیگر از کاربردهای زیست فناوری در پزشکی استفاده از روش های ژن درمانی برای درمان، مراقبت و یا جلوگیری از بیماری با تغییر بیان ژن ها در یک فرد می باشد. ایده ژن درمانی القای یک نسخه سالم از ژن جهش یافته به فرد مبتلا می باشد که منجر به تولید پروتئین طبیعی می شود و به این ترتیب علائم بیماری کاهش می یابد. ژن درمانی به دو روش ژن درمانی رده جنسی و ژن درمانی سوماتیک انجام می شود. در روش اول انتقال ژن به سلول های تخم یا اسپرم به هدف ایجاد فرزندان تغییر یافته ژنتیکی است. در روش ژن درمانی سوماتیک، ژنوم فرد گیرنده تغییر می یابد اما این تغییر به نسل بعد منتقل نمی شود و به دو روش in vivo و ex vivo انجام می شود. در روش in vivo ژن مستقیما به بیمار منتقل می شود. در روش ex vivo ابتدا سلول ها از بدن بیمار برداشته می شود، در محیط کشت رشد می کند و دستکاری ژنتیکی روی آن انجام می شود و نهایتا سلول اصلاح شده به بیمار منتقل می شود.