تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تلقیح دو ایزوله از ریزوبیوم های بومی خراسان روی گره زایی ژنوتیپهای دسی و کابلی نخود (Cicer arietinum L. ) تحت رژیم های مختلف رطوبتی خاک، انجام گرفته است. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: رژیم های رطوبتی خاک در 4 سطح، FC (ظرفیت زراعی)، 75% FC، 50%FC و 25%FC و ژنوتیپ در دوسطح، ژنوتیپ 876MCC از تیپ دسی و ژنوتیپ 180MCC از تیپ کابلی( به ترتیب مقاوم و حساس به خشکی) و تلقیح ریزوبیوم در 3 سطح، ایزوله شماره 16، ایزوله شماره27 و شاهد ( بدون تلقیح ) بودند. تفاوت بین رژیم های مختلف رطوبتی، ایزوله های تلقیح شده و ژنوتیپ های آزمایش، برای تمام صفات مورد مطالعه، مثل تعداد گره، وزن خشک گره، وزن ویژه گره، زیست توده بخش هوایی، زیست توده بخش زیرزمینی و نسبت وزن خشک بخش هوایی به بخش زیرزمینی معنی دار(01/0 < p ) بود. از نظر وضعیت گره زایی، ایزوله 16 در رژیم های مختلف رطوبتی خاک، موثرتر از ایزوله 27 نشان داد وتفاوت بین ایزوله 27 و شاهد معنی دار نبود (01/0 < p ). ژنوتیپ مقاوم نیز بیشترین تعداد گره و وزن خشک گره را نسبت به ژنوتیپ حساس داشت و نشان داد که گره زایی ژنوتیپ های مقاوم، کمتر تحت تاثیر شرایط خشکی قرار می گیرد.
