پاندمی کووید- 19 تأثیر عمیقی بر اقتصاد دنیا به جای گذاشت. بخش مهمی از نظام اقتصادی متأثر از این پاندمی، کسب و کارهای کوچک و متوسط بود. لذا، این تحقیق پیمایشی کمی با هدف مطالعه متغیرهای اثرگذار بر میزان تاب آوری کسب وکارهای نوپا و استارت آپی ایران در طول پاندمی کووید- 19 به انجام رسید. جامعه آماری تحقیق شامل کسب وکارهای نوپا و استارت آپی بود که در پارک های علم و فناوری مراکز استان های کشور مستقر هستند. با استفاده از جدول مورگان، نمونه ای به حجم 311 کسب و کار و با بکارگیری روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه ای گردآوری شد که روایی ظاهری مقیاس های آن از طریق بحث با متخصصان تأیید شد. برای سنجش پایایی مقیاس های تحقیق، پس از انجام تحلیل عاملی، میانگین واریانس استخراج شده و پایایی ترکیبی برای هر یک از مقیاس ها محاسبه گردید که نتایج به دست آمده حاکی از پایا بودن مقیاس ها بود. برای بررسی تأثیر متغیرهای تحقیق بر تاب آوری کسب و کار، روش تحلیل چندسطحی با استفاده از تکنیک Bootstrapping بکار رفت. یافته های توصیفی نشان داد که کسب وکارهای مطالعه شده، در طول دوران کرونا، در حد متوسطی توانسته اند از بحران های مربوط به مشکلات مالی، کسب وکار خود را مدیریت نمایند و در حد متوسطی استرس های مربوط به کسب وکار را تحمل نمایند. آن ها همچنین در حد متوسط توانسته اند از نظر حفظ مشتریان و میزان فروش و درآمد، بحران های مربوط به کرونا را مدیریت نموده و کارکنان خود را حفظ کنند. به طور کلی تاب آوری کسب وکارهای مطالعه شده در طول دوران کرونا در حد متوسط بوده است. نتایج حاصل از تحلیل چند سطحی نشان داد که از کل واریانس تاب آوری کسب و کار، متغیرهای مطالعه شده در سطح کسب و کار (توانمندی پویایی، توانمندی تکنولوژیکی، رهبری چابک، میزان دانش و مهارت، دوسوتوانی نوآوری)، به میزان 49% از واریانس آن را توضیح می دهند. همچنین، متغیر مربوط به سطح زیربخش فعالیت (میزان آسانی دسترسی به مواد و نهاده های اولیه مورد نیاز کسب وکار) قادر است به میزان 23% از واریانس تاب آوری کسب وکارهای نوپا و استارت آپی در دوران کرونا را تبیین کند. به علاوه، مشخص شد که دو متغیر میزان صنعتی بودن استان و میزان حمایت اکوسیستم کارآفرینی استان از استارت آپ ها و کسب وکارهای نوپا به میزان 28% از واریانس تاب آوری کسب وکار در دوران کرونا را توضیح می دهند. در مطالعه حاضر تأثیر سن و اندازه کسب وکار بر تاب آوری کسب وکارهای نوپا و استارت آپی در طول دوران کرونا معنادار نشد ( اگر چه تأثیر هر دو متغیر مثبت بود). این تحقیق نشان داد که یک سیاست یا استراتژی حمایتی جهان شمول که برای افزایش تاب آوری تمامی کسب وکارهای نوپا و استارت آپی در همه زیربخش های فعالیت و در همه استان ها کاربرد داشته باشد وجود ندارد و چنین دیدگاهی نسبت به حمایت از کسب وکارهای نوپا و استارت آپی ممکن است به نتیجه نرسد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که تاب آوری کسب وکار متغیری است که نبایستی برای تحلیل و تفسیر آن از روش های تک سطحی و متداول استفاده کرد؛ بلکه بایستی برای تحلیل درست آن از مدل های چند سطحی استفاده شود.
