پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تغیر شیوه آبیاری محصولات باغی شهرستان سنندج با استفاده از تئوری رفتار بین فردی و انگیزه حفاظت از آب انجام شد. ازنظر ماهیت از نوع پژوهش های کمی و از لحاظ هدف کاربردی و از منظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی محسوب می شود. در راستای اهداف پژوهش از دو مدل رفتار بین فردی و انگیزه حفاظت از آب استفاده گردید. جامعه آماری شامل 360 کشاورز فعال در زمینه تولید محصولات باغی (توت فرنگی، گیلاس، آلبالو)بودند که از شیوه آبیاری قطره ای و بارانی اسنفاده می کنند که بر اساس فرمول کوکران تعداد 180 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پرسشنامه پژوهش بر اساس طیف لیکرت بود که روایی صوری آن توسط اساتید و متخصصان امر مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ برای همه متغیرهای تحقیق بالاتر از 7/0 به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از نرم افزارهای SPSS و AMOSاستفاده شد. نتایج آزمون T تک نمونه ای نشان داد که رفتار تغیر شیوه آبیاری باغداران شهرستان سنندج در وضعیت مطلوب قرار دارد. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون نشان داد که بین همه متغیرهای تئوری رفتار بین فردی با متغیرهای نیت و رفتار تغییر شیوه آبیاری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج همبستگی و ارتباط بین متغیرهای مدل انگیزه حفاظت از آب با ترس و رفتار تغییر شیوه آبیاری نیز مشخص کرد که بین متغیرهای رفتار تغیر شیوه آبیاری با متغیرهای خودکارآمدی درک شده، حساسیت درک شده، شدت درک شده، اثربخشی پاسخ، هزینه پاسخ و ترس ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد اما ارتباط متغیر پاداش با متغیرهای رفتار تغییر شیوه آبیاری و دیگر ابعاد پژوهش فاقد اثر معنادار بود. یافته های معادلات ساختاری در زمینه تأثیر تئوری رفتار بین فردی با واسطه گری متغیر نیت بر رفتار تغییر شیوه آبیاری بیانگر این بود که متغیرهای نیت و عادت به صورت مستقیم دارای اثر معنادار بر رفتار تغیر شیوه آبیاری است. همچنین متغیر حساسیت و عادت با واسطه گری متغیر نیت دارای اثر غیرمستقیم بر رفتار تغیر شیوه آبیاری است. در این خصوص متغیر عادت دارای اثر مستقیم بر متغیرهای هنجار اخلاقی، اعتقادات کنترل، اعتقادات رفتاری، اعتقادات هنجاری، نقش و احساسات بود. نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری مدل انگیزه حفاظت با نقش وابسته بودن متغیر ترس برای متغیرهای شدت درک شده و حساسیت درک شده بر رفتار تغییر شیوه آبیاری بیانگر این بود که متغیرهای اثربخشی پاسخ، خودکارآمدی درک شده و ترس به صورت مستقیم و متغیرهای شدت درک شده و حساسیت درک شده به طور غیرمستقیم دارای اثرگذاری بر رفتار تغییر شیوه آبیاری هستند. در خصوص تعیین میزان تأثیر متغیرهای تئوری رفتار بین فردی و مدل انگیزه حفاظت در تغییر رفتار شیوه آبیاری کشاورزان شهرستان سنندج به صورت هم زمان، مدل انگیزه حفاظت دارای بیشترین اثر معنادار و مستقیم بر رفتار تغییر شیوه آبیاری در بین باغداران شهرستان سنندج است. همچنین مدل انگیزه حفاظت به واسطه ترس کشاورزان در زمینه از دست رفتن و کاهش منابع آبی نیز بر رفتار تغییر شیوه آبیاری نقش داشت. هم چنین تئوری رفتار بین فردی نیز دارای اثرگذاری مستقیم و معنادار بر رفتار تغییر شیوه آبیاری بود که این اثرگذاری در مقایسه با مدل انگیزه حفاظت، کمتر بود.
