چکیده: هدف: بررسی و تحلیل تاثیر راهکارهای اصلاحی مدیریت بازارچه مرزی در بهبود سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاییان بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان بعد از دوره‌ای رکود و ناکارآمدی در عملکرد بازارچه، هدف اصلی پژوهش حاضر است. روش تحقیق: تحقیق کاربردی حاضر با روش توصیفی– تحلیلی انجام و داده‌های مورد نیاز در بخش نظری با بهره‌گیری از منابع کتاب‌خانه‌ای و در بخش عملی با استفاده از پیمایش میدانی مبتنی بر مصاحبه و توزیع پرسش‌نامه در میان ۲۶۰ نفر از سرپرستان خانوار روستاهای بخش، گردآوری شد. تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و توزیع پرسش‌نامه‌ها در میان روستاهای نمونه به صورت طبقه‌ای و در میان سرپرستان خانوار به صورت تصادفی ساده بوده است. داده‌های به‌دست‌آمده نیز با استفاده از شاخص‌های توصیفی چون میانگین و مد و آزمون‌های آمار استنباطی چون: t تک نمونه‌ای، تحلیل مسیر و تکنیک AHP تجزیه‌و‌تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان‌دهنده این واقعیت است که راهکارهای اصلاحی که از سوی مدیریت بازارچه اتخاذ و اجرا شده‌اند، موجب بهبود عملکرد بازارچه و در نتیجه، ارتقای سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاییان بخش شده‌اند. در این میان، مولفه افزایش درآمد، دارای بیشترین تاثیر، در بهبود سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاییان به دنبال اجرای راهکارهای اصلاحی مدیریتی در شیوه اداره بازارچه می‌باشد. از میان راهکارهای اتخاذی مدیریت بازارچه نیز راهکار افزایش سقف مبادلات و افزایش درآمد روستاییان، دارای بیشترین اهمیت و تاثیر در خروج از رکود بازارچه و اثرگذاری مطلوب آن در توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاییان بخش بوده است. محدودیت‌ها: محدودیت دسترسی به روستاهای منطقه به دلیل گستردگی، کمبود آمارهای کمی در ارتباط با حجم مبادلات بازارچه و عدم در اختیارگذاری آن‌ها به دلیل امنیتی‌بودن منطقه، مهم‌ترین محدودیت‌های پژوهش حاضر بوده‌اند. راهکارهای عملی: مهم‌ترین راهکار، سهم‌بردن بیشتر روستاییان از منافع بازارچه با جذب پس‌اندازهای خرد روستاییان در قالب تعاونی تجاری و نیز اختصاص بخشی از درآمدهای بازارچه به منظور سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مولد کارگاهی در سطح روستاهای بخش است. اصالت و ارزش: نوآوری اصلی پژوهش، بارزکردن نقش مدیریت صحیح و کارآمد نهادهای و محدثات توسعه‌ای روستایی از جمله بازارچه‌های مرزی در راستای توسعه اقتصادی– اجتماعی نواحی روستایی محروم مرزی است.
