تأمین معیشت پایدار روستاییان به عنوان رویکرد غالب برنامه‌ریزی‌های توسعۀ روستایی در عصر حاضر مطرح است. در این راستا بهره‌گیری از ظرفیت تجارت مرزی در نواحی روستایی مرزی به صورت قانونی و هدفمند با بازگشایی مرزها در قالب بازارچه‌های مرزی راهکار مطلوبی است. پژوهش کاربردی حاضر با هدف تبیین این موضوع، یعنی تحلیل اثر بازارچه‌های مرزی پیران و دره وران بر تأمین معیشت پایدار روستاییان بخش خاومیرآباد شهرستان مریوان با روشی توصیفی‌تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی مبتنی بر مصاحبه، مشاهده و توزیع پرسش‌نامه در میان روستاییان انجام گرفته است. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های حاصل از توزیع 338 پرسش‌نامه (تعیین‌شده با استفاده از فرمول کوکران) با بهره‌گیری از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین و مد) و آزمون‌های آمار استنباطی (خی دو، t تک‌نمونه ای، t زوجی، ویلکاکسون، رتبه ای فریدمن و تحلیل مسیر) در میان سرپرستان خانوار روستایی بخش خاومیرآباد نشان می‌دهد که تأسیس بازارچۀ مرزی نقش مثبت و مؤثری در ارتقای سطح معیشت روستاییان با افزایش سطح دارایی‌های معیشتی آن‌ها داشته است. در میان انواع دارایی‌های روستاییان نیز بیشترین بهبود و ارتقای وضعیت به دارایی‌های مالی روستاییان اختصاص یافته است و کمترین اثرگذاری هم مربوط به سرمایۀ انسانی بوده است. همچنین تأسیس بازارچۀ مرزی با کاهش آسیب‌پذیری روستاییان در برابر بحران‌ها و شوک‌ها و تنوع معیشتی، زمینه‌ساز افزایش پایداری معیشت روستاییان شده است.
