دهیاران به عنوان مدیران محلی، می توانند نقش غیرقابل انکای در حل یکی از اصلیترین معضلات توسعه روستایی کشور در ارتباط با تحول و توسعه اقتصادی روستاها داشته باشند. در همین راستا و به منظور سنجش وضعیت عملکرد اقتصاد محور دهیاران روستایی منطقه محروم و مرزی شهرستان مریوان، پژوهش حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی و با ماهیتی کمی- کیفی مبتنی بر گردآوری داده ها در بخش نظری با بهره گیری از منابع اسنادی و در بخش میدانی مبتنی بر ابزارهای پیمایش میدانی، انجام پذیرفته است. به منظور شناسایی کلید ی ترین عوامل موثر بر عملکرد اقتصاد محور دهیاران، تیم دلفی پژوهش به روش هدفمند از میان دهیاران، مسئولین توسعه ای، متخصصان علمی و آگاهان روستایی تشکیل گردید. تجزیه و تحلیل یافته های حاصله از مصاحبه های نیمه ساختارمند به روش کیفی در ابتدا با تکنیک کدگذاری باز و سپس، تبدیل به پرسشنامه و تایید و تعمیم موانع شناسایی شده با آزمون استنباطی تحلیل عاملی، نشان داد که 64 عامل یا بازدارنده در قالب چهار عامل اصلی ضعف در برنامه ریزی، سیاستگذاری،اجرا، نظارت و پایش بر فرآیند توسعه در عرصه مدیریتی توسعه ای و فضای نامناسب کسب و کار در سطح روستاهای شهرستان مریوان در راستای تحول اقتصادی؛ سطح نازل ظرفیت های مرم محلی و تسلط خرده فرهنگ دهقانی؛ سطح نازل توسعه ظرفیتی دهیاران و عدم تامین پایدار منابع مالی در زمینه حمایت، پشتیبانی و تحول اقتصادی به عنوان کلیدی ترین عوامل بر عملکرد نامناسب اقتصاد محور دهیاران در نواحی روستایی شهرستان مریوان اثرگذار هستند.
