دستیابی به سطح مطلوب سلامت اجتماعی به عنوان سازه ای چندوجهی که برآیندی از سطح رفاه و کیفیت زندگی ساکنین در جوامع است به عنوان یکی از آمال و آرزوهای سیاستگذاران توسعه ای به ویژه در نواحی روستایی محروم آسیب پذیر، مبدل شده است. در این میان با توجه به آثار غیرقابل انکار گردشگری در تغییرات سطح کیفیت زندگی ساکنین؛ توسعه این فعالیت در نواحی روستایی به عنوان فعالیتی که وابسته به توانمندی های درونی و بهره گیری از فرصت های بیرونی است؛ می تواند تاثیرات شگرفی را در ارتباط با ارتقای سطح سلامت اجتماعی مقاصد گردشگری روستایی داشته باشد. در این ارتباط نیز، پژوهش کاربردی حاضر با هدف ارزیابی وضعیت اثرگذاری توسعه گردشگری بر تغییرات شاخص های سلامت اجتماعی ساکنین در منطقه پرطرفدار گردشگری روستایی کشور، یعنی؛ منطقه اورامان شهرستان سروآباد انجام گرفته است. جمع آوری داده ها به روش توصیفی- تحلیلی و در بخش نظری بر مبنای منابع اسنادی و در بخش میدانی مبتنی بر روش پیمایشی بوده است. رویکرد پژوهش کمی- کیفی است و پس از سنجش وضعیت اثرگذاری گردشگری در تغییرات سطح سلامت اجتماعی جامعه محلی، عوامل موثر بر قم خوردن این وضعیت در قالب مدل پارادایمی کشف و ترسیم گردید. جامعه آماری پژوهش را ساکنین روستایی در بخش کمی با تعداد 260 سرپرست خانوار روستاهای هدف گردشگری منطقه اورامان(تعیین با روش کوکران) و در بخش کیفی مبتنی بر تشکیل تیم دلفی متشکل از آگاهان محلی، مسئولین توسعه ای و متخصصان علمی توسعه ای منطقه با روش هدفمند و تکنیک گلوله برفی بوده است. تجزیه و تحلیل داده های با آزمون های آمار استنباطی در بخش اول، نشان داد که در مجموع در سطح معنی داری 0.05 و با اطمینان 95 درصد توسعه گردشگری در سطح منطقه اورامان تاثیرگذاری در حد نسبی و شکننده ای دارد. میانگین محاسبه نشان، می دهد که توسعه گردشگری بر تغییر شاخصه های سلامت اجتماعی ساکنین اثرگذاری داشته اما این اثرگذاری، همه شمول و گسترده نبوده و نتواسنته؛ جلب سطح رضایت گسترده ای از مردم محلی را موجب گردد. همچنین با مطابقت شرایط میدانی با مدل های چرخه عمر مقاصد گردشگری، می توان پی برد که موقعیت نواحی روستایی منطقه اورامان به لحاظ تاثیرات گردشگری بر سلامت اجتماعی جامعه محلی در مرحله تثبیت قرار دارد و به منظور جلوگیری از رکود بایستی سیاست های بازآفرینی منطقه بکارگرفته شود. همچنین مدل پارادایمی، نشان داد که رشدگرایی در توسعه گردشگری به عنوان مقوله علی، جزئی نگری و تقلیل گرایی در مفهوم و مدیریت حوزه گردشگری و تامین سلامت اجتماعی به عنوان مقوله اصلی، جزئی نگری و تقلیل گرایی در مفهوم و مدیریت حوزه گردشگری و تامین سلامت اجتماعی به عنوان مقوله زمینه ای؛ ضعف در عملکرد و ذهنیت کنشگران محلی به عنوان مقوله مداخله گر؛ توسعه گردشگری منفعت محور، پایدار و سلامت گرا به عنوان مقوله مداخله ای؛ تحقق روستای سالم به واسطه فضای کارآمد توسعه گردشگری به عنوان مقوله پیامدی، تعیین گردیدند.
