خمسه نظامی گنجوی تنوع جالب توجهی از ژانرهای ادبی از موضوعات صوفیانه گرفته تا روایت‌های غنایی و حماسی را شامل می‌شود. این تنوع روایی به نوعی، تصویری از فرهنگ زیسته نظامی گنجوی و تنوع فرهنگی خطه ارّان قدیم بوده است، همچنان‌که نظامی از کُرد بودن مادرش (رئیسه) و فضل و شهرت خاندان مادرش سخن به میان آورده است. قدرت شعری و غنای فکری موجود در آثار نظامی، باعث شده است که این شاعر بزرگ از دیرباز به عنوان یک شاعر بزرگ و جریان ساز در ادبیات کردی و فارسی مطرح باشد، چنان که منظومه‌های غنایی متعددی به تأسی از آثار غنایی نظامی سروده شده است. از این میان، لیلی و مجنون یکی از منظومه‌های غنایی اثرگذار و همواره مورد توجه بوده است، چنان‌که با وجود اصل عربی داستان لیلی و مجنون، اما معروف‌ترین اثر نامبردار به این داستان، لیلی و مجنون نظامی گنجوی است. با توجه به شواهد موجود در آثاری چون «الاغانی» ابوالفرج اصفهانی (قرن 4) و «مصارع العشاق» ابن سرّاج (قرن5) قدمت این قصه به قرن اول هجری بازمی‌گردد، به ویژه آن‌که نام‌هایی تاریخی همچون عبدالرحمن بن عوف و نوفل بن مساحق در این اثر دیده می شود. با وجود این قدمت کهن، آغاز شهرت این داستان به دوره عباسیان در نیمه قرن سوم هجری به بعد بازمی‌گردد. رفاه اقتصادی در مراکز جمعیتی عربی به ویژه بغداد و شکل گیری نوعی از ادبیات شهری در این دوره، در گرایش به روایت‌پردازی‌های عاشقانه و مخاطب پسند بودن این روایت‌ها در آن دوره تأثیرگذار بوده است....
