واژه سازی از مهم ترین قابلیت های یک زبان زنده است و پویایی و استمرار آن، رکنی اساسی در حیات اجتماعیِ آن زبان است. واژه سازی در زبان فارسی امروز هرچند به شیوه های مختلفی انجام می گیرد اما همگی در دو بستر اصلی اشتقاق و ترکیب روی می دهد. از این میان، فعل و ضرورت ساخت فعل های متنوع و کاربردی برای اهل زبان از اهمیت خاصّی برخوردار است، به ویژه آن که فعل علاوه بر کارکردهای خاصّ خود، در زمینه واژه سازی نیز بن فعلی از هسته های اصلی و زایا در تولید واژه است. همچنین در دیگر قابلیت های مهمّ زبان همچون ساخت های نحوی و جمله سازی ها، فعل نقشی اساسی دارد. با این وصف نقد و بررسی قابلیت های زبان فارسی در تولید فعل اهمیت خاصی دارد. در این نوشتار، پس از بررسی امکانات متنوع زبان فارسی در واژه سازی در زیرشاخه های مختلف اشتقاق و ترکیب، قابلیت این زبان در زمینه تولید فعل در دو حوزه اشتقاق و ترکیب نقد و بررسی شده است. نتایج بررسی بیانگر رشد نامتوازن ابزارهای تولید فعل در زبان فارسی امروز است که گرایش مفرطی به تولید فعل های مرکب وجود دارد اما قابلیت های این زبان در تولید ساخت های فعلیِ بسیط در حال افول است، چنان که فعل های بسیط موجود نیز به تدریج در حال تبدیل به فعل های مرکب هستند.
