فرهاد احمدنژاد

کانسار مس- طلای پورفیری دالی در بخش مرکزی کمان ماگمایی ارومیه- دختر در شهرستان دلیجان، استان مرکزی واقع شده است. در این منطقه پورفیری های کانه دار میوسن با ترکیب غالب دیوریت و کوارتز دیوریت در امتداد شمال غرب-جنوب شرق درون سنگهای آندزیت تا آندزیت بازالت جای گیر شده اند. همچنین سیال گرمابی باعث غلبه بر فشار لیتوستاتیک در گسلها و شکستگیها شده و این گسلها میزبان گسترده و متنوعی از رگه ها و رگه چه های کانه های کوارتزی با بافت استوک ورک گردیده اند. مشاهدات صحرایی و پتروگرافی صورت گرفته نشان می دهد که: پنج گروه اصلی رگه همراه با سه نسل کانه زایی در منطقه وجود دارد. همچنین پتروگرافی سیالات درگیر نشان می دهد که در کانسار دالی هفت گروه سیال درگیر شامل سیال درگیر تک فازی غنی از مایع (IA)، تک فازی غنی از بخار(IB) ، دوفازی غنی از مایع (مایع + بخار) (IIA)، دوفازی غنی از بخار (بخار + مایع) (IIB)، سیال درگیر شور ساده (مایع + بخار + هالیت) (IIIA)، سیال درگیر شور حاوی کانی اپک (مایع + بخار + هالیت + پیریت + کالکوپیریت + هماتیت)(IIIB) و سیال درگیر چندفازی (مایع + بخار + هالیت + سیلویت + هماتیت + مگنتیت + پیریت + کالکوپیریت ± اریتروسیدریت)(IIIAB) قابل مشاهده می باشند. مطالعات دماسنجی نشان می دهد که محدوده دمای همگن شدگی نهایی و شوری برای سیال درگیر دوفازی غنی از مایع و غنی از بخار ˚C460 تا 140 و Wt.%NaCl 25 تا 0 و برای سیالات شور ساده، شور حاوی کانی اپک و سیالات درگیر چندفازی ˚C620 تا300 و Wt.%NaCl 75 تا 30 می باشد. همچنین فشار و عمق برای سیالات درگیر دوفازی غنی از مایع و غنی از بخار bar500 تا 100 و km 2 تا 4/0 و برای سیالات شور ساده، شور حاوی کانی اپک و سیالات درگیر چندفازی bar620 تا 200 و km3 تا 8/0 می باشد. سیالات درگیر چندفازی با بیشترین فراوانی دمای همگن شدگی در گستره ˚C620 تا 420 و بیشترین فراوانی شوری در گستره Wt.%NaCl 75 تا 70 نشان دهنده اولین سیالاتی هستند که سبب تشکیل کانسار دالی شده اند. سیالات ماگمایی دمای همگن شدگی و شوری بالایی دارند، اما شکستگیها باعث اختلاط سیالات ماگمایی و جوی و تشکیل میان بارهای IIBبا دما و شوری پایین تر سیال ماگمایی می گردند. نتایج مطالعات نشان می دهد که در کانسار دالی فرآیندهای جوشش، سرد شدن، اختلاط و واکنش سیال- سنگ صورت گرفته است. مطالعه سیالات درگیر نمونه های کوارتزی حاصل از سیال کانه ساز در زون های دگرسانی پتاسیک و کوارتز- سرسیت- پیریت، کاهش درجه حرارت را از پهنه پتاسیک ˚C620 تا 300 به سمت کوارتز- سرسیت- پیریت ˚C480 تا 160 نشان می دهد که مطابق با سایر نهشته های پورفیری در جهان است.