مقاله حاضر به بررسی داستان زاهد و آسیابان مثنوی مولوی با استفاده از رویکرد تحلیل مقولهپردازی عضویت پرداخته است. تحلیل مقولهپردازی عضویت در پی بررسی صحبت-در-عمل است تا بدین وسیله مواد و مطالب مورد نیاز برای تحلیل جامعهشناختی را فراهم کند.در همین راستا، گفتگوی زاهد و آسیابان در مثنوی مولوی نمونه خوبی برای بررسی نظم اجتماعی و ساخت اجتماعی است. در این گفتگو، مشارکین هر کدام توصیفات و مقوله هایی را در مورد خود ابراز داشته و از این رهگذر گفتمانها مقید و محدود به مکان معینی و مناسبات قدرت را هم نمایان می سازند. تبیین کارکرد این گفتگو می تواند در شناخت مناسبات کنونی جامعه ایران هم راهگشا باشد چون چگونگی عضویت در مقوله ها می تواند سر آغاز تثبیت و یا تغییر در فرهنگ باشد.
