عیسی معروف پور

تغییر شرایط اقلیمی و برداشت بی رویه ی آب در بخش کشاورزی، آب را بیش از پیش به یکی از محدودکننده ترین عامل تولید تبدیل نموده است. بنابراین، استفاده ی بهینه از منابع آب، به عنوان محور توسعه کشاورزی، باید مورد تاکید قرار گیرد. بهبود کارایی سیستم های آبیاری ابزار مهمی برای استفاده بهینه از این مایه ارزشمند بوده و می تواند منجر به عملکردی اقتصادی تر در زمین های کشاورزی با کمترین ورودی آب شود. مطالعه ی حاضر با هدف مقایسه کارایی اقتصادی سیستم های آبیاری کلاسیک ثابت، عقربه ای ، خطی و نواری قطره ای با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) با دو فرض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس در دشت قروه-دهگلان استان کردستان انجام گرفته است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 233 زارع به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردید. نتایج نشان داد، میانگین کارایی اقتصادی روش های آبیاری کلاسیک ثابت و عقربه ای در مزارع سیب زمینی در دو حالت بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب برابر 48/0، 59/0 و 55/0، 59/0 و در مزارع یونجه میانگین کارایی اقتصادی در سه روش آبیاری کلاسیک ثابت، عقربه ای و خطی با دو فرض مذکور به ترتیب برابر 52/0، 58/0، 71/0 و 60/0، 73/0، 90/0 می باشد. این نشان می دهد، میانگین کارایی اقتصادی سیستم آبیاری خطی بیشتر از عقربه ای و عقربه ای بیشتر از کلاسیک ثابت است. بر اساس نتایج تخمین تابع تولید، ارزش اقتصادی هر مترمکعب آب در محصول سیب زمینی بر مبنای تابع تولید کاب- داگلاس برابر با 4/3639 ریال و در محصول یونجه بر اساس تابع تولید ترانسندنتال 7257 ریال محاسبه شد. این درحالی است که آب بهای پرداختی توسط کشاورزان بالغ بر1443 ریال است. با توجه به تفاوت ارزش اقتصادی آب در دو محصول مورد مطالعه می توان پیشنهاد استفاده از سیاست قیمت گذاری در تحقق الگوی بهینه کشت و استفاده بهینه از منبع کمیاب آب را داد.