عیسی معروف پور

یکی از اجزای مهم سیستم های آبیاری بارانی آبپاش ها هستند. به منظور اصلاح و بهبود سیستم ‎های آبیاری بارانی لازم است که عملکرد هیدرولیکی آبپاش ها در شرایط مختلف جوی و هیدرولیکی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. در این تحقیق به بررسی عملکرد هیدرولیکی آبپاش ZK30 در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت آبپاش متحرک در شرایط جوی مزرعه تحقیقاتی دوشان دانشگاه کردستان پرداخته شد. آزمایش ها به روش آبپاش منفرد و مطابق با استانداردهای ISO 7749-1 و ISIR8995-3 انجام گرفت. به منظور بررسی اثر سرعت باد، فشار، فواصل و آرایش آبپاش ها بر یکنواختی توزیع آب آزمایش ها در فشارهای 3، 5/3، 4 و 5/4 بار در سرعت های باد موجود برای سه فاصله آبپاش روی لوله فرعی (18، 21 و 24 متر) انجام شد. آرایش های مربعی و مستطیلی و مثلثی آبپاش ها برای همه تیمارها شبیه سازی گردید. و یکنواختی توزیع آب محاسبه شد. همچنین میزان تلفات تبخیر و باد در شرایط مختلف جوی برای فشارهای مختلف اندازه گیری گردید. از میان روش های موجود برآورد تلفات تبخیر و باد، روش های فراست و شوالن، تریمر، کلر و بلیسنر و مونترو همکاران انتخاب و دقت برآورد آن ها با مقادیر حاصل از آزمایش ها مقایسه گردید. نتایج نشان دادند که اثر دو رنج سرعت باد آرام و ملایم بر ضریب یکنواختی توزیع آب یکسان است. همچنین با افزایش سرعت باد ضریب یکنواختی کاهش یافته و این رابطه خطی نبوده است. اثر فشار، فواصل و آرایش آبپاش ها بر ضریب یکنواختی توزیع آب در سطح 1 درصد معنی دار است. بهینه ترین فشار، فشار 4 بار می باشد. برای آبپاش ZK30 در حالت مربعی فاصله آبپاش به قطر پراکنش 43/0 تا 5/0، در آرایش مستطیلی 5/0×43/0 و برای آرایش مثلثی 36/0×43/0 و 43/0×5/0 برای شرایط مختلف جوی پیشنهاد می شود. آرایش مثلثی دارای بیشرین ضریب یکنواختی توزیع آب است. با استفاده از رگرسیون چند متغیره رابطه ای برای تخمین تلفات تبخیر و باد و عوامل مؤثر بر آن (سرعت باد، کمبود فشار بخار اشباع محیط و فشار کارکرد) برای آبپاش ZK30 به دست آمد. مقادیر محاسباتی روش تریمر با مقادیر واقعی تلفات تبخیر و باد اختلاف معنی داری نداشت. مقادیر محاسباتی روش فراست و شوالن در سطح احتمال 5 درصد و روش های مونترو و همکاران و کلر و بلیسنر در سطح احتمال 1 درصد با مقادیر واقعی تلفات تبخیر و باد اختلاف معنی دار داشتند. روش تریمر روش مناسبی