عیسی معروف پور

دقت در طراحی و بهره برداری صحیح از سیستم های آبیاری بارانی برای توسعه و بهبود کیفی آنها بسیار ضروری است. همچنین سازگاری این سیستم ها با شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور حائز اهمیت می باشد. لذا هدف از این پژوهش، ارزیابی و مقایسه سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت و چرخدار اجرا شده در دشت قروه واقع در استان کردستان می باشد. برای این منظور 10 سیستم آبیاری بارانی (5 کلاسیک ثابت، 5 لوله چرخدار) دشت قروه به طور کاملاً تصادفی و از بین سیستم هایی که حداقل یک فصل زراعی از بهره برداری آنها سپری شده بود، انتخاب شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. در ارزیابی سیستم های آبیاری فوق از معیارهای ضریب یکنواختی کریستیانسن (CU)، یکنواختی توزیع (DU)، راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین (PELQ)، راندمان کاربرد ربع پایین (AELQ) استفاده شده است. مقادیر متوسط این پارامترها برای 5 مزرعه ارزیابی شده سیستم کلاسیک ثابت به ترتیب 88/66 ، 06/50 ، 8/44 ، 32/46 ، 44/40 درصد و همچنین برای 5 مزرعه لوله چرخدار به ترتیب 82/84، 17/78، 15/67 و 09/64 به دست آمد. بیشتر سیستم های کلاسیک دارای راندمان کاربرد پایین بودند و یکنواختی توزیع در آنها کمتر از مقادیر توصیه شده کلر و مریام می باشد وهمچنین بیشتر سیستم های لوله چرخدار از این حیث در توصیه شده قرار داشتند. همچنین به علت کم آبیاری، به جز در 3 مورد از کلیه مزارع دو سیستم، در بقیه مزارع راندمان واقعی و راندمان پتانسیل کاربرد برابر بوده است. طراحی و اجرای نامناسب بعضی از سیستم های مورد مطالعه مهمترین دلیل پایین بودن راندمان پتانسیل کاربرد تشخیص داده شد. از نامناسب بودن فشار می توان به عنوان مهمترین این عوامل نام برد. همچنین، استفاده هم زمان از تعداد آبپاش زیاد و کاربرد آبپاش هایی با مشخصات و مدل های متفاوت نیز علت اصلی پایین بودن ضریب یکنواختی و یکنواختی توزیع در این سیستم ها بوده است از مقایسه نتایج دو سیستم موجود (کلاسیک ثابت و چرخدار) برای دشت قروه می توان این نتیجه را گرفت که در مزارعی که شرایط لازم برای بهره برداری صحیح از سیستم های چرخدار وجود دارد، با توجه به یکنواختی و راندمــان بالای این سیستم و همچنین نقاط قوت آن، در صورت بهره برداری صحیح کشاورز و مهار مطمئن آن در برابر باد، احــداث سیستم های چرخـدار به جای سیستم های کلاسیک ثابت بهتر می باشد.