عیسی معروف پور

یکی از اجزاء لاینفک هر طرح آبیاری، به منظور اصلاح سیستم و مدیریت آن، ارزیابی می باشد. در این پژوهش، سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت و چرخدار اجرا شده در دشت دهگلان استان کردستان (واقع در شمال غربی ایران) ارزیابی شده و کارآیی آنها مورد مقایسه قرار گرفت. عملیات مزرعه ای و آزمایشگاهی، طی آوریل 2008 تا فوریه 2009 در 20 مزرعه شامل 10 سیستم کلاسیک ثابت و 10 سیستم چرخدار انجام شد. در ارزیابی سیستم های آبیاری فوق از معیارهای ضریب یکنواختی کریستیانسن (CU)، یکنواختی توزیع (DU)، راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین (PELQ) و راندمان کاربرد ربع پایین (AELQ) استفاده گردید. نتایج نشان داد که به دلیل عدم طراحی و مدیریت صحیح سیستم های کلاسیک ثابت، در موارد بسیاری کارآیی این سیستم ها غیرقابل قبول بوده است. از طرف دیگر نتایج نشان داد که وضـعیت سیستم های لوله چرخدار در دشت دهگلان در حد نسبتاً مطلوبی می باشد. به طور کلی، متوسط مقادیر پارامترهای مذکور برای سیستم های چرخدار به ترتیب 53/14، 5/21، 78/19، 61/12درصد بیشتر از سیستم های کلاسیک ثابت به دست آمد. علاوه بر این، متوسط مقادیر تلفات تبخیر و باد (WDEL) و تلفات نفوذ عمقی (DP) برای سیستم های چرخدار به ترتیب 17/1 و 45/0 درصد کمتر از سیستم های کلاسیک ثابت و میزان کفایت آبیاری (ADirr) برای آنها 3/16 درصد بیشتر از سیستم های کلاسیک ثابت بوده است. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که سیستم های چرخدار اجرا شده در دشت دهگلان کارآیی کاملاً بهتری نسبت به سیستم های کلاسیک ثابت این دشت دارند.