عیسی معروف پور

در طی سه دهه اخیر مطالعات متعدد نشان داده است که یک مقدار ثابت برای انتشارپذیری همیشه کفایت نکرده بلکه انتشارپذیری به فاصله انتقال و یا مقیاس سیستم هیدروژئولوژی وابسته می باشد.اما به نظر می رسد، که وابستگی انتشارپذیری به حجم خاک منطقی تر از وابستگی آن تنها به فاصله انتقال باشد. در این پژوهش وابستگی ضریب انتشارپذیری آبخوان به ضخامت آن ( به عبارتی حجم خاک) مورد بررسی قرار گرفت. مدل فیزیکی به صورت یک تانک مستطیلی با ابعاد داخلی، طول720، عرض 100 و ارتفاع1200 میلی متر از جنس پلاکسی گلاس ساخته شد. محلول کلرید سدیم با هدایت الکتریکی 14 دسی زیمنس بر متر به عنوان آلاینده پایدار برای آزمایش ها انتخاب گردید. محیط متخلخل آبخوان ها از ماسه های همگن درشت و متوسط تشکیل شده بود. آزمایش ها در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول 10 آزمایش در آبخوان ماسه درشت و 8 آزمایش در آبخوان ماسه متوسط در ضخامت ثابت 100 میلی متر و در شدت جریان های متفاوت انجام گردید. حداقل شدت جریان انتقال 5-10 ×5/4 متر بر ثانیه و حداکثر آن 5-10 ×25/11 متر بر ثانیه بود. در مرحله دوم 9 آزمایش در ضخامت های 200 تا 1000 میلی متر با فواصل طبقاتی 100 میلی متر در شدت جریان ثابت 5-10 ×9 متر بر ثانیه در هر دو آبخوان انجام شد. در کلیه آزمایش ها، نمونه برداری به صورت نقطه ای انجام می گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که: 1- مقدار انتشارپذیری به دست آمده برای هر کدام از آبخوان های ماسه ای در ضخامت 10 سانتی متر و در آزمایش های متعدد، متفاوت است اما دامنه مقادیر به دست آمده، وسیع نبوده به طوری که انحراف استاندارد داده ها از مقدار پایینی برخوردار است. 2 – دامنه مقادیر ضریب انتشارپذیری به دست آمده از نمونه های نقطه ای برای هر دو آبخوان در محدوده نتایج سایر مطالعات آزمایشگاهی بود.3- برای آبخوان ماسه ای درشت، محدوده مقادیر انتشارپذیری به دست آمده در ضخامت 10 سانتی متر، 25/0 تا 65/0 سانتی متر و برای آبخوان ماسه ای متوسط 11/0 تا 33/0 سانتی متر می باشد. با مقایسه محدوده مقادیر متوسط انتشارپذیری ضخامت های 20 تا 100 سانتی متر با محدوده مقادیر انتشارپذیری ضخامت 10 سانتی متر (برای هر دو آبخوان) ملاحظه می شود که دامنه مقادیر به دست آمده با هم تطابق خوبی دارد.4- با توجه به نتایج حاصله می توان گفت که هیچگونه وابستگی ضریب انتشارپذیری آبخوان به