داود جمینی

مقدمه: در راستای کاهش چالش ­های فزاینده سکونتگاه ­های روستایی به­ ویژه در کشورهای درحال توسعه، توسعه گردشگری گزینه ­ای است که اکثر اندیشمندان بر روی آن اتفاق نظر دارند. ژئوتوریسم از مهم­ترین زیربخش ­های صنعت گردشگری است که یکی از اهداف اصلی آن، توسعه جوامع محلی است. منطقه نمونه گردشگری قوری قلعه به واسطه جاذبه‌های طبیعی و انسانی، طی سال­ های اخیر همواره پذیرای تعداد قابل توجهی از گردشگران بوده است. هدف: با توجه به ماهیت ژئوتوریسم، بررسی چگونگی اثرگذاری آن بر ابعاد کلیدی توسعه روستایی و شناسایی عوامل موثر بر توسعه اثرگذاری ژئوتوریسم، هدف اصلی پژوهش حاضر است. روش‌شناسی تحقیق: به لحاظ روش­ شناسی این مطالعه در گروه پژوهش‌های توصیفی تحلیلی قرار دارد. جامعه آماری شامل تمامی فعالان عرصه گردشگری است که در میان آن­ها 119 نفر به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شده ­اند. ابزار اصلی جهت گردآوری داده ­های میدانی، پرسشنامه محقق‌ساخته است که روایی و پایایی آن بر اساس اصول پژوهش­های میدانی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده­ ها، از آمار توصیفی و استنباطی در نرم ­افزار SPSS استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: این مطالعه در منطقه نمونه گردشگری قوری قلعه (واقع در استان کرمانشاه) انجام گرفته است. یافته ­ها: یافته­ های پژوهش نشان داد اثرگذاری ژئوتوریسم بر بعد اقتصادی توسعه روستایی با میانگین 928/2، پایین­تر از سطح متوسط بوده و در بعد اجتماعی و زیست­محیطی به­ترتیب با میانگین 31/3 و 337/3، بالاتر از سطح متوسط بوده است. یافته ­های بررسی وضعیت کلی اثرگذاری ژئوتوریسم بر جامعه محلی نشان داد میانگین حاصل شده با مقدار 124/3، بالاتر از سطح متوسط بوده است. یافته­های مدل رگرسیونی برازش شده نهایی نشان داد حدود 28 درصد از واریانس متغیر وابسته به ­واسطه سه متغیر همکاری فعالانه اهالی در زمینه گردشگری (473/0 = Beta)، حمایت مالی بخش دولتی (429/0 = Beta) و همکاری فعال مدیران روستایی با اهالی روستا (228/0 = Beta) تبیین شده است. نتایج: توسعه ژئوتوریسم معلول عوامل مختلفی است و در این میان مشارکت جامعه محلی، حمایت پایدار بخش دولتی و مدیریت روستایی کارآمد، نقش کلیدی را در توسعه ژئوتوریسم ایفا می­نمایند. در مجموع توسعه ژئوتوریسم در گرو مدیریت جامع توسعه ژئوتوریسم در مقاصد گردشگری است.