داود جمینی

سیل یکی از پرتکرارترین مخاطرات محیطی است که هر سال علاوه‌بر تلفات جانی و مالی، اثرات مخرب زیست محیطی جبران‌ناپذیری را به همراه دارد. منظر فرهنگی هورامان که طی سال‌های اخیر توسط یونسکو ثبت جهانی شده است، به واسطه قرارگیری در منطقه نسبتاً کوهستانی، می‌تواند مستعد وقوع مخاطره سیل باشد. از آنجایی که سکونتگاه‌های روستایی متعددی در این فضای جغرافیایی قرار گرفته‌اند، پهنه‌بندی خطر سیل در این منطقه می‌تواند به مدیریت این مخاطره در این منطقه کمک شایانی نماید. از این‌رو هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی سکونتگاه‌های روستایی در معرض وقوع سیل در منظر فرهنگی هورامان است. در راستای دستیابی به هدف اصلی پژوهش از 21 معیار موثر در وقوع سیل استفاده شده است. در راستای تجزیه و تحلیل لایه‌های مکانی از رویکرد همپوشانی فازی و دو روش sumو or استفاده شده است. لازم به ذکر است با استفاده از داده‌های راداری سنتینل و در بستر سامانه GEE اقدام به استخراج 377 نقاط سیلابی شده است. بررسی وضعیت استقرار 319 سکونتگاه روستایی با استفاده از روش or نشان داد هیچ یک از روستاهای محدوده مورد مطالعه در پهنه خطر بسیار کم خطر قرار نگرفته‌اند و 94/0 درصد روستا (معادل 3 روستا) در پهنه کم خطر، 63/21 درصد (معادل 69 روستا) در پهنه خطر متوسط، 57/43 درصد (معادل 139 روستا) در پهنه خطر زیاد و 55/22 درصد (معادل 108 روستا) در پهنه خطر بسیار زیاد قرار گرفته‌اند. بررسی وضعیت استقرار همه سکونتگاه روستایی با استفاده از روش sum نشان داد هیچ یک از روستاهای محدوده مورد مطالعه در پهنه خطر بسیار کم خطر قرار نگرفته‌اند و 27/6 درصد روستا (معادل 20 روستا) در پهنه کم خطر، 07/41 درصد (معادل 131 روستا) در پهنه خطر متوسط، 69/41 درصد (معادل 133 روستا) در پهنه خطر زیاد و 97/10 درصد (معادل 35 روستا) در پهنه خطر بسیار زیاد قرار گرفته‌اند. نتایج حاصل از مقایسه عملکرد روش‌های or و sum در پهنه‌بندی مخاطره سیل در منظر فرهنگی هورامان نشان داد از نظر معیارهای درصد مساحت، درصد تعداد روستاها، درصد خانوار و درصد جمعیت روستایی واقع در پهنه‌های خطر زیاد و خطر بسیار زیاد، روش or در مقایسه با روش sum، عملکرد سخت‌گیرانه‌تری را داشته است.