یکی از مهم ترین توسعه پایدار، ایجاد برابری و عدالت فضایی حداکثری میان سکونتگاه های انسانی به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات رفاهی و زیرساختی از جمله مولفه های توسعه است. برای تحقق این مهم و در راستای عملیاتی ساختن آن، ارزیابی و پایش وضعیت سکونتگاه های شهری و روستایی به لحاظ برخورداری از مولفه های توسعه و چگونگی توزیع آن ها، نیزی ضرروی است که باید مورد توجه محققان و پژوهشگران واقع گردند. در میان ابعاد مختلف توسعه، مبحث توسعه فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ چراکه توسعه فرهنگی اثرات قابل توجهی را بر دیگر ابعاد توسعه برجای می گذارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف کلی پایش و ارزیابی سطح توسعه سکونتگاه های روستایی واقع در دهستان گل تپه (از توابع شهرستان سقز) با تکیه بر شاخص های فرهنگی و با رویکرد عدالت توزیعی انجام شده است. داده های مورد نیاز از مستندات مرکز آمار ایران و فرهنگ آبادی های استان کردستان استخراج شده است. محدوده مکانی این پژوهش شامل 31 روستا و تعداد شاخص ها 26 مورد کلیدی است. برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از مدل TOPSIS و برای وزن دهی به شاخص ها از روش آنتروپی شانون استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد در میان روستاهای مورد مطالعه به لحاظ برخورداری از مولفه های فرهنگی توسعه، شکاف و نابرابری قابل توجهی وجود دارد. به این صورت که در میان 31 روستای مورد بررسی سه روستای گل تپه، قپلانتو و یورقل به ترتیب با ضریب اولویت 0/87481، 0/26764و 0/252، برخوردارترین روستاها بوده و سه روستای کریم آبادآیاغچی، آبوالمون و پچه سور به ترتیب با ضریب اولویت 0/00342، 0/00065 و 0/0006، ضعیف ترین و محروم ترین روستاهای دهستان گل تپه به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه فرهنگی هستند. در نهایت با استناد به یافته های پژوهش، راهکارهای کلیدی و عملیاتی برای بهبود وضعیت موجود ارائه شده است.
