زمانی که آب با کیفیت مناسب کمیاب باشد، منابع آب غیرمتعارف جهت استفاده در کشاورزی مورد توجه قرار می گیرند. فاضلاب تصفیه شده شهری یکی از این منابع آبی غیر متعارف می باشد. در این تحقیق تأثیر آبیاری با فاضلاب تصفیه شده شهری بر تجمع برخی از فلزات سنگین (آهن، مس، روی، منگنز، آرسنیک، کادمیوم، سرب و نیکل) در لایه های خاک، تحت شرایط گلدان در گلخانه دانشگاه کردستان مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. در این تحقیق اثر تیمارهای نوع آب آبیاری شامل فاضلاب تصفیه شده، یکی در میان فاضلاب تصفیه شده - آب و آب معمولی بر تجمع فلزات سنگین در عمق های مختلف خاک کشت شده با گیاه ذرت و گوجه فرنگی مورد آزمایش قرار گرفت. از چهار عمق مختلف از سطح خاک و همچنین سه فاصله افقی از گیاه نمونه برداری انجام شد. نتایج نشان داد که خاک آبیاری شده با فاضلاب تصفیه شده شهری به طور معنی داری مقادیر بیشتری از فلزات سنگین مورد مطالعه را در مقایسه با آب معمولی دارا می باشد. بر اساس این نتایج، بیشترین و کمترین مقدار فلزات سنگین اندازه گیری شده به ترتیب در تیمارهای خاک آبیاری شده با فاضلاب تصفیه شده و آب معمولی مشاهده گردید. نتایج همچنین نشان داد که میزان غلظت عناصر سنگین خاک با افزایش عمق و فاصله افقی از گیاه کاهش می یابد. بر اساس نتایج میزان تجمع عناصر سنگین در خاک، منگنز (3/7 میلی گرم بر کیلوگرم) بیشترین میزان تجمع در خاک را دارا می باشد و پس از آن فلزات آرسنیک (21/5 میلی گرم بر کیلوگرم)، آهن (21/4 میلی گرم بر کیلوگرم)، روی (93/3 میلی-گرم بر کیلوگرم) و مس (3/3 میلی گرم بر کیلوگرم) در رتبه های دوم تا پنجم قرار می گیرند. نوع گیاه نیز تأثیر معنی داری بر تجمع فلزات منگنز، روی و آرسنیک در خاک دارد. بر اساس نتایج این پژوهش احتمال آلودگی گیاهانی نظیر ذرت و گوجه فرنگی به عناصر سنگین وجود دارد. لذا با توجه به شرایط تصفیه فعلی فاضلاب، پیشنهاد می گردد که آبیاری با فاضلاب تصفیه شده برای محصولات غیر خوراکی استفاده گردد.
