بختیار جواهری

مسئله تأمین امنیت انرژی به‌عنوان یکی از مسائل مهم در جوامع جهانی همواره مطرح بوده است. زیرا انرژی به‌عنوان عامل اصلی تولید کالا و خدمات محسوب می‌شود که در فرایند رشد و توسعه اقتصادی تأثیر بسزایی دارد. باتوجه‌به این مسئله که تأمین امنیت انرژی توسط دولت‌ها در هر کشوری جزو نیازهای اساسی محسوب می‌شود، دولت بایستی سیاست‌های اقتصادی خود را به نحوی اتخاذ کند که ریسک امنیت انرژی در آن کشور به حداقل میزان ممکن برسد. هزینه‌های دولت اگر در جهت ارتقای سطح زیرساخت‌های بخش انرژی و حمایت از تولیدکننده داخلی آن باشد، منجر به تنوع منابع، دردسترس‌بودن، کاهش هزینه‌ها، کاهش وابستگی به واردات و افزایش بهره‌وری بخش انرژی می‌شود تا درنهایت سطح امنیت انرژی در کشور افزایش یابد. ازآنجایی‌که تبادلات بین‌المللی، ارتباط با کشورهای واردکننده و صادرکننده انرژی و حفظ جایگاه بین‌المللی برای تأمین منابع انرژی بسیار حائز اهمیت است و به‌شدت تحت‌تأثیر تحریم‌های اقتصادی قرار می‌گیرد، مطالعه حاضر به بررسی اثر هزینه-های دولت و تحریم‌های اقتصادی طی دوره زمانی 1980 تا 2018 با استفاده از روش SVAR می‌پردازد. درنهایت، نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تحریم‌های اقتصادی، آزادی تجاری و شهرنشینی به افزایش ریسک امنیت انرژی منجر شده و امنیت انرژی در کشور را کاهش می‌دهند. از سوی دیگر، هزینه‌های دولت، صنعتی شدن و سرمایه گذاری مستقیم خارجی به کاهش ریسک امنیت انرژی منجر می‌شوند. نتایج تجزیه واریانس در دوره دهم نیز حاکی از آن است که هزینه‌های دولت و تحریم‌های اقتصادی به ترتیب 77/20 و 21/32 درصد از تغییرات ریسک امنیت انرژی را توضیح می‌دهند.