بهمن بهرام نژاد

هدف: اکسندین-4 (Ex4) یک پپتید 39 اسید آمینه‌ایی است که از ترشحات بزاق مارمولک هلودرما سوسپتوم جدا شده و دارای عملکرد زیستی مشابه با گیرنده شبه‌گلوکان (GLP-1) می‌باشد. مهمترین نقش فیزیولوژیکیGLP-1 تنظیم متابولیسم گلوکز از طریق کاهش ورود گلوکز به سلول‌ها است. اتصال Ex4 به زیر واحد B سم وبا (CTB) باعث افزایش کارایی آن از طریق اتصال به پذیرنده سلول‌های اپیتلیال روده می‌شود. گیاهان تراریخت می‌توانند به‌عنوان کارخانه‌های تولید پروتئین‌های نوترکیب به‌کار روند، برای به حداکثر رساندن کارآیی گیاهان تراریخت می‌توان بیان ژن‌های خارجی را از نظر زمانی و مکانی تحت تنظیم راه‌اندازهای مختلف تنظیم نمود. به‌منظور بیان اختصاصی ژن CTBEx4 در بافت ریشه هویج، راه‌انداز (MLL) Major Latex-Likeمربوط به بیان اختصاصی در ریشه غده‌ایی چغندر قند جایگزین راه‌انداز CaMV35S در سازه pBI121 شد و برای تراریختی ریز‌نمونه‌های گیاه هویج به‌کار گرفته شد. مواد و روش‌ها: با استفاده از روش CTAB از برگ‌های گیاه چغندر قند DNA استخراج شد سپس با استفاده از آغازگرهای اختصاصی راه‌انداز MLL واکنش PCR انجام گرفت. قطعه به‌دست آمده با استفاده از آنزیم‌های برشی جایگزین راه‌انداز CaMV35S در سازه pBI121 شد. از دو سازه pBI121-Mll-CTBEx4 و pBI121-CamV35S-CTBEx4، با استفاده از باکتری Agrobacterium tumefaciens برای تراریخت کردن ریزنمونه‌های هویج استفاده شد. ریز‌نمونه‌های تراریخت شده در محیط کشت MS درون شیشه از طریق باززایی غیرمستقیم به گیاه کامل باززا شدند و سپس به محیط گلدان انتقال یافتند. در نهایت بیان ژن CTBEx4 در گیاهان تراریخت شده در سطح mRNA و پروتئین با استفاده از آزمون‌های RT-PCR و ELISA اندازه‌گیری شد. نتایج: نتایج بررسی بیان ژن با روش‌های RT-PCR و ELISA حاکی از بیان ژن CTBEx4 در بافت ریشه هویج تحت تنظیم راه-انداز MLL بود در حالیکه هیچ بیانی در بافت برگ مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که ژن CTBEx4 تحت تنظیم راه‌انداز CaMV35S در هر دو بافت ریشه و برگ بیان شد اما بیان آن در ریشه نسبت به بیان تحت تنظیم راه‌انداز MLL کمتر بود (30%). نتایج به‌دست آمده حاکی از توانایی راه‌انداز MLL برای بیان اختصاصی ژن CTBEx4 در ریشه گیاه هویج بود. نتیجه گیری: راه‌انداز MLL قادر به بیان ژن CTBEx4 در ریشه گیاه هویج در سطح mRNA و پروتئین بود، همچنین پروتئین CTBEx4 تحت تنظیم راه‌انداز MLL در مقایسه با راه‌انداز CaMV35S دارای مقدار بیان بیشتری بود