احمد ولی پور

ایجاد مدل مدیریتی برای بهبود ساختار جنگلهای بلوط زاگرس (مطالعه موردی: جنگل آرمرده، زاگرس شمالی) جنگل های بلوط زاگرس در غرب ایران از گذشته های دور خاستگاه جنگل نشینانی بوده است که معیشت آنها وابسته به دامداری سنتی با اتکا به جنگل بوده است. پیامد سال ها استفاده چراگاهی از جنگل، بهره برداری از علوفه درختی و چوب هیزمی و ساختمانی به ویژه در زاگرس شمالی، به هم خوردن تعادل پویای بین نسل های مختلف جنگل، کاهش شدید زادآوری و ایجاد ساختاری ناپایدار در حال حاضر بوده است. هدف اساسی این مطالعه تجزیه و تحلیل این جنگل ها با استفاده از مدل به منظور جستجوی راهبردهای مدیریتی مناسب برای بهبود شرایط جنگل و برآورده کردن همزمان نیازهای اساسی جامعه محلی بود. این پژوهش در جنگل های حوزه آرمرده در جنوب غربی شهرستان بانه در استان کردستان انجام شد. برای رسیدن به هدف پژوهش تلاش شد تا نخست با درک فضای ارتباط های بین جامعه محلی، مدیریت سازمانی و منابع جنگلی، یک مدل مدیریتی به منظور بررسی و تجزیه و تحلیل پیامدهای سناریوهای مدیریت راهبردی بر ساختار جنگل ارائه شود. سپس اثر هر سناریو در رابطه با تنظیم جنگل و خروج از بحران پایداری ارزیابی شد. به این منظور از مدل پچ (گپ) پیکوس نسخه 1.5 (PICUS v1.5) استفاده ش��. پیکوس؛ یک مدل اکوسیستمی است که توانایی شبیه سازی پویایی های توده را برای بررسی روش های مدیریت جنگل دارد. به عنوان پیش شرط به کارگیری این مدل در جنگل های زاگرس شمالی، سه گونه اصلی بلوط با دو منشا دانه زاد و شاخه زاد در سه وضعیت مدیریتی گلازنی شده، گلازنی نشده و توقف گلازنی در دو نوع رویشگاه فقیر و غنی پارامتریزه شد. داده های مورد نیاز برای پارامتریزه کردن مدل، با آماربرداری منطقه ای، آنالیز تنه درختان، اندازه گیری زی توده درختان، بایگانی-های موجود، مصاحبه با مردم محلی و یادگیری با مشارکت در انجام فعالیت های مربوط به جنگل به دست آمد. پس از مدلسازیاجزای مختلف بوم سازگان جنگل و اجراهای آزمایشی، پویایی های جمعیت شامل سه فرایند رشد، زادآوری و مرگ و میر تک درختان مدلسازی شد. پس از شناسایی و تحلیل ذی نفعان، نیازها و خواسته های آنها گروه بندی و بر پایه آن سناریوهای مدیریتی شکل گرفت. این سناریوها عبارت بودند از: 1) ادامه روند، 2) حفاظت جنگل؛ دیدگاه سازمان جنگل ها و 3) مدیریت سازگار با در نظر گرفتن جایگاه م