بررسی و تعیین خواص کیفی و ارزش نانوایی ارقام گندم در شرایط اقلیمی استان کردستان می تواند به عنوان ابزاری در جهت اصلاح روشها و مدیریت زراعی و در نتیجه آن افزایش درصد پروتئین و خواص کیفی گندم تولیدی مد نظر قرار گیرد. به این منظور در مناطق مختلف استان کردستان از طریق تکمیل پرسشنامه اثر عوامل به زراعی، به نژادی، جغرافیایی، مدیریتی و مصرف کود ازته بر عملکرد، درصد پروتئین، مقدار عناصر آهن و روی و خصوصیات نانوایی گندم تولیدی مناطق مختلف استان کردستان در سال زراعی 88-1387 با توجه به نهاده های مورد استفاده مورد ارزیابی قرار گرفت و 57 پرسشنامه به طور تصادفی در مزارع روستاهای استان تکمیل گردید. همزمان با تکمیل هر پرسشنامه نمونه خاک از عمق صفر تا 30 سانتیمتری خاک و نمونه گندم از مزرعه برداشت و به آزمایشگاه منتقل گردید. عملکرد، درصد پروتئین، درصد خاکستر و عدد زلنی گندم تولیدی تحت تاثیر دو دسته عوامل اجتناب ناپذیر جوی و جغرافیایی و پارامترهای قابل تغییر به زراعی، مدیریتی و کودی قرار گرفت. براساس نتایج این تحقیق از جمله مهمترین پارامترهای موثر بر عملکرد، درصد پروتئین و خصوصیات نانوایی می توان به آبی و یا دیم بودن محصول، ارتفاع مزرعه از سطح دریا، میزان و زمان کود ازته مصرفی اشاره کرد. بر این اساس متوسط درصد پروتئین گندمهای دیم و آبی استان به ترتیب 11.14 و 12 درصد بود. مصرف کود ازته در شرایط دیم به صورت تقسیط درصد پروتئین را از 11.1 به 11.6 درصد افزایش داد. همچنین در شرایط آبی رقم گاسکوژن با 13.4 درصد و در شرایط دیم رقم آذر2 با 11.3 درصد بیشترین میزان پروتئین را در میان ارقام مورد کشت استان کردستان دارا بودند. مقدار آهن گندمهای دیم و آبی به ترتیب 75.75 و 95.45 میلی گرم بر کیلوگرم آرد ارزیابی شد. که ارزش بیشتر گندمهای آبی را در مقایسه با گندمهای دیم از این لحاظ نشان می دهد. این وضعیت با میزان خاکستر بیشتر گندمهای آبی در مقایسه گندمهای دیم در تطابق بود. بنابراین گندمهای آبی علی الرغم دارابودن درصد گلوتن کمتر در مقایسه با ارقام دیم دارای این حسن بودند که درصد پروتئین و مقدار آهن و روی بیشتری داشتند.
