بررسی و تعیین عوامل به زراعی و به نژادی موثر بر عملکرد گندم دیم در استان کردستان می تواند به عنوان ابزاری در جهت اصلاح روشها و مدیریت زراعی و در نتیجه آن افزایش تولید این محصول مد نظر قرار گیرد. به این منظور در مناطق مختلف استان کردستان از طریق تکمیل پرسشنامه عوامل به زراعی و به نژادی موثر در عملکرد گندم دیم در سال زراعی 86-1385 با توجه به نهاده های مورد استفاده و عملکرد حاصل از مزارع مورد ارزیابی قرار گرفت و 200 پرسشنامه به طور تصادفی از مزارع روستاهای 83 دهستان استان تکمیل گردید. عملکرد گندم دیم تحت تاثیر دو دسته عوامل اجتناب ناپذیر جوی و جغرافیایی و پارامترهای قابل تغییر به زراعی و به نژادی قرار می گیرد. براساس نتایج این تحقیق از جمله مهمترین پارامترهای جوی موثر بر عملکرد، مجموع بارندگی سالانه، بارندگی فصل پاییز و مجموع دمای فصل رشد بود که رابطه مثبت و معنی داری با عملکرد داشتند. همچنین از جمله عوامل به زراعی و به نژادی موثر بر عملکرد وضعیت آیش زمین در سال قبل، عدم شیب زمین، بافت لومی خاک، عدم آتش زدن کلش بعد از برداشت، استفاده از بذر گواهی شده، ضد عفونی و بوجاری کردن بذر، میزان بذر مورد استفاده بویژه رقم آذر2 به میزان 135 تا 150 کیلوگرم در هکتار و استفاده از عمیق کار را جهت کاشت بذر می توان نام برد.
