باتوجه به اهمیت کشت گیاهان روغنی دیم و امکان وارد کردن آنها در تناوب با گندم، در مطالعه حاضر واکنشهای صفات مورفو-فیزیولوژیکی گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius) در پاسخ به انواع خاکورزی در شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایش برپایه طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای زراعی 1398-1396 و در مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان اجرا شد. تیمارها بهصورت کاشت گلرنگ در سیستمهای کشت مستقیم، کمخاکورزی و خاکورزی مرسوم اعمال گردیدند. نتایج این آزمایش نشان داد که انواع خاکورزی باعث ایجاد تغییرات در صفات مورفو-فیزیولوژیکی گیاه گلرنگ گردید. بیشترین عملکرد (796 کیلوگرم بر هکتار) به صورت معنیداری مربوط به گیاهان تحت کشت مستقیم بود که به ترتیب 8/24 و 40 درصد نسبت به کمخاکورزی و کشت مرسوم افزایش نشان داد. در سیستم کشت مستقیم، رطوبت نسبی برگ (69 درصد)، کلروفیل کل (01/2 میلیگرم بر گرم وزن تر برگ)، شاخص سطح برگ (8/2) بهترتیب نسبت به کمخاکورزی و کاشت مرسوم به صورت معنیداری بیشتر بودند. بیشترین مقدار آنزیمهای کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز (به ترتیب 085/0 و 72/0 واحد میلیگرم پروتئین در دقیقه) در برگ گیاهان کشت شده به روش کشت مرسوم مشاهده شد. در کشت مرسوم میزان کلونیزاسیون و اسپوریزاسیون قارچهای مایکوریزا کاهش معنیداری را نسبت به دو تیمار دیگر داشتند. در نهایت صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مرتبط با عملکرد در کشت مستقیم و کمخاکورزی نسبت به کشت مرسوم وضعیت مطلوب و پایدارتری را نشان داد.
