عبدالله سلیمی

امروزه با همه‌گیری بیماری Covid-19 و به‌تبع وجود اثرات بیماری در بدن شخص حتی پس از بهبودی، نیاز است تا حسگری طراحی شود که توانایی شناسایی Covid-19 را در روزهای آغازین بیماری داشته باشد و بتوان از روند پیشرفت آن جلوگیری کرد تا به‌طور سریع و موثر کنترل شود. در بخش اول، چارچوب آلی کووالانسی متخلخل (COF) برمبنای ساختارهای حاوی هگزا‌فلوروبنزن که برای نخستین بار توسط گروه تحقیقاتی دکتر عادلی در دانشگاه صنعتی شریف سنتز شد به‌عنوان بستر ایمن‌حسگر به‌کار گرفته شد. ایمن‌حسگر برپایه‌ی COF به‌عنوان یک زیست‌حسگر فلورسانس کارآمد و فوق حساس طراحی و ساخته شد. این ایمن‌حسگر متشکل از آنتی‌بادی و نانوذرات MnO2است که توسط پیوند کووالانسی با COF کوپل می‌شود. با قرار گرفتن ایمن‌حسگر بر روی سطح COF مکانیسم FRET صورت می‌گیرد و خاموشی فلورسانس COF را به‌دنبال دارد. داده‌های فلورسانس نشان می‌دهد که پروتئین Covid-19 با آنتی‌بادی مستقر بر روی نانوذرات MnO2 برهم‌کنش می‌دهد و با از بین رفتن پیوند کووالانسی نانوذرات MnO2 با COF، از سطح آن کنده می‌شود و شدت نشر فلورسانس COF بازیابی می‌شود. با افزایش غلظت پروتئین Covid-19شدت نشر فلورسانس افزایش می‌یابد که نشان‌دهنده‌ی یک رابطه‌ی خطی در محدوده 226.5-41 پیکومولار با حد تشخیص 56.1 پیکومولار است. جواب‌دهی سریع و آسان، تکرار پذیری، گزینش‌پذیری، دقت و صحت بالا از مزیت‌های این ایمن‌حسگر برپایه‌ی COF است. ایمنحسگر طراحی شده با موفقیت برای سنجش پروتئین مورد نظر در سرم به‌کار گرفته شده است. در بخش دوم، برای تشخیص و شناسایی پروتئین Covid-19، ایمن‌حسگر برپایه‌ی کربن‌دات به‌عنوان یک زیست‌حسگر فلورسانس سریع و با حساسیت بالا طراحی و ساخته شد. این ایمن‌حسگر متشکل از آنتی‌بادی و نانوذرات نقره است که توسط پیوند کووالانسی با CDs کوپل می‌شود. به‌کارگیری روش کووالانسی برای اتصال آنتی‌بادی به نانوذرات نقره، با افزایش آنتی‌بادی‌های تثبیت‌شده حساسیت بالای ایمن‌حسگر را ممکن می‌کند. داده‌های فلورسانس نشان می‌دهد که پروتئین Covid-19 با آنتی‌بادی مستقر بر روی نانوذرات نقره برهم‌کنش می‌دهد و با از بین رفتن پیوند کووالانسی نانوذرات نقره با CDs، از سطح آن کنده می‌شود و شدت نشر فلورسانس CDs بازیابی می‌شود. با افزایش غلظت پروتئین Covid-19شدت نشر فلورسانس افزایش می‌یابد که نشان‌دهنده‌ی یک رابطه‌ی خطی است که نشان می‌دهد ایمن‌حسگر پیشنهادی، توانایی تشخیص پروتئین Covid-19 را در محدوده‌ی خطی 30.3-272.2 پیکومولار با حد تشخیص 70.6 پیکومولار دارد. این ایمن‌حسگر برپایه‌ی CDs ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که می‌توان به سادگی، ارزان بودن، سرعت اندازه‌گیری بالا، تکرار پذیری، گزینش‌‌پذیری، دقت و صحت بالا اشاره کرد. ایمنحسگر طراحی شده با موفقیت برای سنجش پروتئین مورد نظر در سرم به‌کار گرفته شده است.