پژوهش حاضر به بررسی علمی و ادبی امثال و مثل نماها پرداخته و کوشیده با بررسی نظرات مثل پژوهان در زبان های عربی، انگلیسی، فارسی و کردی، ضمن طبقه بندی آن ها در چهار رویکرد، تعریفی جامع و مانع از مثل ارائه دهد. این مسأله در کنار توصیف و بررسی امثال فارسی و تهیّه الگوهای مناسب در این زمینه، از اهداف اصلی و تحلیل و تفسیر نقّادانه نقش عوامل و نهادهای جامعه شناسی و مردم شناسی چون محیط، شیوه زندگی، جنسیت، مناسبات قدرت، دین و مواردی از این دست بر مثل ها و جایگاه امثال در ادب فارسی از اهداف ثانویه آن به شمار می رود. در راستای این بررسی، سه هزار مثل فارسی به شیوه نمونه گیری نظام مند (Systematic Sampling) از کتاب «دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آن ها» برگزیده شد. دلیل انتخاب این اثر، جامعیّت آن، نسبت به آثار مشابه از جمله امثال و حکم دهخدا تا زمان تدوین این اثر بود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بررسی شده اند.
