عرفان نوعی معرفت حق است که برکشف و شهود و ذوق و مجاهدت قلبی بنیان نهاده شده است.این معرفت که مشایخ صوفیه آن را یافت می گویند نه ره آورد عقل است و نه محصول دانش اکتسابی، بلکه در قلب پدید می آید و با ذوق ادراک می شود. این شیوه ی معرفتی از قرن دوم هجری رواج یافت و به مرور زمان با تکیه بر پشتوانه ی غنی اسلامی بیشتر مناطق خاور میانه بویژه مناطق ایران را تحت تأثیر قرار داد. رد پای این تأثیرات و نفوذ دیر پای آن ها را می توان در زمینه های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و ادبی ایرانیان مشاهده کرد. بررسی زمینه ها و گستره ی این تأثیرات، مطالعه ی عرفان و تصوف را در حوزه ی کار برخی از رشته های دانشگاهی اجتناب ناپذیر کرده است. ادبیات فارسی، ادبیات عرب و برخی ازرشته های دیگر علوم انسانی از جمله رشته های دانشگاهی محسوب می شوند که آشنایی با عرفان و تصوف را در قالب دو واحد درسی در برنامه ریزی درسی خود مد نظر قرار داده اند.مقاله ی حاضر به نقد و بررسی کتاب های درسی دانشگاهی می پردازد که مبنای تدریس این واحدها واقع گشته اند. برای این منظور «مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف » اثر دکتر ضیاءالدین سجادی و«مبانی عرفان و تصوف» اثر دکتر قاسم انصاری مورد بررسی واقع شده اند.علت برگزیدن این دو اثر، پذیرش و انتخاب آن ها به عنوان کتاب درسی در بیشتر دانشگاه ها و رشته های درسی است که در آن ها کلیات عرفان و تصوف تدریس می شود. در این پژوهش علاوه بر نقد و بررسی، پیشنهادهای لازم جهت تدوین یک کتاب درسی مناسب نیز ارئه می گردد. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد با این نقد و بررسی می توان به نگرشی نو و بنیادی در تألیف کتاب های درسی در زمینه ی عرفان و تصوف، متناسب با نیازهای امروز دانشجویان دست یافت.
