سؤال اصلی پژوهش حاضر اینست که بین ساقینامه ها و رباعیات خیام به لحاظ فکری و سبک زبانی چه شباهتها و تفاوتهایی وجود دارد؟ در این جستار به بررسی یکصد و نوزده ساقینامه ی موجود در تذکره های میخانه و پیمانه با هدف چند و چون انطباق پذیری آنها با مضامین رباعیات خیام نیشابوری پرداخته شده است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و شیوه ی تحلیل محتوا انجام گرفته است. نتیجه بیانگر اینست که اندیشه هایی چون اغتنام فرصت، مرگ اندیشی، حیرت، شکوه از روزگار و موارد دیگری از این دست از موتیفهای مشترک رباعیات خیام و ساقینامه هاست، با این تفاوت که این موارد در رباعیات خیام رنگ فلسفی به خود گرفته و بدلیل محدودیت قالب، بصورت موجز بیان شده اند، اما در ساقینامه ها گاه رنگ عرفانی یا عاشقانه به خود گرفته و به دلیل ویژگی قالب آنها (مثنوی) میدان وسیعتری برای جولان یافته اند. علاوه بر این، پدید آورندگان این نوع ادبی اغلب با انتساب نابسامانیهای اجتماعی به روزگار سفله نواز، اعتراض خود را در پوشش می و مستی و اصطلاحات مربوط به آنها، اظهار کرده اند
