آرمان‌شهر یکی از کهن‌ترین اندیشه‌های بشری است که در ریشه در آرزوی دیرینه‌ی انسان برای رسیدن به وضعیت بهتر دارد و در تمامی فرهنگ‌های جهان به چشم می‌خورد. تحلیل گفتمان، به‌ویژه نظریه‌ی تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه، مفاهیم و ابزارهای دقیق و مناسبی برای تحلیل آرمان‌شهرها و بررسی ماهیّت انتقادی و اعتراضی آن‌ها در اختیار افراد قرار می‌دهد. از این رو پژوهش حاضر، گفتمان آرمان‌شهری کتاب مجمع دیوانگان از صنعتی‌زاده کرمانی (1274 - 1352 هجری شمسی) را بر اساس نظریه‌ی تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه تحلیل کرده و به بررسی مؤلفه‌های آرمان‌شهری این اثر و چگونگی شکل‌گیری گفتمان آرمان‌شهری آن در تقابل با گفتمان سنّتی عصر نویسنده پرداخته است. هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل بازنمایی یک جامعه‌ی آرمانی و نقش انتقادی آن است و اینکه چگونه ویژگی‌های یک گفتمان آرمان‌شهری در نسبت با گفتمان حاکم شکل می‌گیرند. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی بوده و جامعه‌ی آماری آن هر دو جلد کتاب مجمع دیوانگان است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که صنعتی‌زاده با مفصل‌بندی دال‌های سیّال حول محور دال مرکزی «تجدد و پیشرفت»، مخصوصاً پیشرفت علمی و صنعتی، گفتمان آرمان‌شهری خود را شکل داده و با برجسته‌سازی نقاط ضعف گفتمان سنّتی و ارائه‌ی تصویری اسطوره‌ای از جامعه‌ای مدرن و متجدد، تلاش کرده است تا گفتمان حاکم را به چالش کشیده و به حاشیه براند و به این شکل به وضعیت موجود اعتراض و گفتمان حاکم را نقد کند.
