مبحث جملات معترضه از مباحثی است که در دو حوزه بلاغت و دستور زبان مطرح می شود، ولی قرار گرفتن آن تحت عنوان حشو، بار معنایی منفی به آن داده و موجب شده – تاکنون به گونه ای بایسته – مورد توجه واقع نشود. پژوهش حاضر با رویکردی نوین به این مبحث در اثرِ ادبی– تاریخی نفثۀالمصدور اثر شهاب الدین محمد خرندزی نسوی پرداخته و کوشیده ضمن کشف کارکردهای آنها، ارتباط این جمالت را با متن روشن کند. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بررسی شده اند. نتیجه نشان می دهد که جملات معترضه به طور کلی و جملات معترضه عربی به طور اخصّ در نفثۀالمصدور، عالوه بر تقویت جنبه های عاطفی متن و افزایش قدرت رسانگیِ زبان، در بیست و چهار کارکرد در متن به کار گرفته شده اند. قابلیت تعمیم پذیری این کارکردها به دیگر متون ادبی و لزوم تغییر و اصلاح نگرش در باره این گونه جمالت از دیگر نتایج این پژوهش است
