اسعد معروفی

بومادران (Achillea millefolium L.) هزار برگ گیاهی خودگشن و چند ساله متعلق به خانواده Astreaceae است. این گیاه از جمله گیاهان دارویی ارزشمندی است که طبق تحقیقات اخیر اثرات آن در پیشگیری و معالجه انواع بیماری ها به اثبات رسیده است. کشت بافت برای افزایش سطح تولید گیاهان استفاده می شود، که با ایجاد یک سیستم کارآمد برای گیاه می توان تکثیر آن را افزایش داد. به منظور بررسی باززایی گیاه بومادران از ریزنمونه های برگ، ساقه و کوتیلدون و هورمون NAA و BAP استفاده شد. برگ مناسب ترین ریزنمونه و محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر NAA و 6/0 میلی گرم در لیتر BAP بهترین ترکیب برای باززایی بود. باززایی کالوس های تولید شده فقط در محیط MS حاوی 75/0 میلی گرم در لیتر BAP مشاهده شد و مناسب ترین محیط ریشه زایی نوساقه های باززایی شده محیط MS 2/1 شامل 5/0 میلی گرم در لیتر NAA بود. القای پلی پلوئیدی یک تکنیک مهم و کاربردی در اصلاح گیاهان دارویی و معطر می باشد. در این پژوهش جهت القای پلی پلوئیدی درون شیشه ای از تیمار بذور خشک با غلظت-های مختلف کلشی سین (005/0، 02/.، 05/0، 1/0، 2/0 درصد) و مدت زمان های متفاوت (6، 12، 18، 24 ساعت) استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد که غلظت 2/0 درصد کلشی سین با مدت زمان تیمار 24 ساعت و بازدهی 87/54 درصد باعث القای گیاهان تتراپلوئیدی از کالوس شد و غلظت 1/0 کلشی سین با مدت زمان تیمار 24 ساعت سبب ایجاد گیاهان میکسوپلوئید شد. در گیاهچه های تتراپلویید باززایی شده افزایش تعداد نو شاخه ها نسبت به گیاهان دیپلوئید مشاهده شد. نتایج حاصل از ارزیابی خصوصیات مورفولوژیکی مانند روزنه در گیاهان تتراپلوئید و دیپلویید نشان داد طول و عرض روزنه به طور معنی داری در گیاهان تتراپلوئید بیشتر از گیاهان دیپلوئید است. همچنین تراکم روزنه در گیاه تتراپلوئید نسبت به گیاه دیپلوئید به طور معنی داری کمتر است که این کاهش تراکم در گیاه تتراپلوئید ناشی از افزایش اندازه سلول ها در نتیجه افزایش سطح پلوئیدی است.