اسعد معروفی

درخت ابریشم یا گل ابریشم (Albizia julibrissin Durazz: Fabaceae: Mimosoideae) متعلق به خانواده بقولات یا لگوم ها می باشد که جزو درختان خزان کننده و بومی ایران است. این گیاه دارای خواص اکولوژیکی و دارویی مهمی می باشد. ترکیبات ثانویه فعال با خواص دارویی مهم آن شامل تری ترپنوئید ساپونین ها، فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و گلیکوزیدهای فنلی هستند. مهم ترین ترکیب آن یک تری ترپنوئید ساپونین به نام " جولیبروزید" است که خواص ضد سرطانی دارد. با توجه به اینکه یکی از روشهای تولید و افزایش متابولیتهای ثانویه کشت ریشه های مویین است، لذا بررسی امکان القاء وبهینه سازی رشد ریشه های مویین این گیاه با ارزش اولین گام در راستای این هدف است. این مطالعه به منظوربررسی و بهینه سازی شرایط القاء و رشد ریشه مویین در گیاه گل ابریشم صورت گرفت. بدین منظور انواع مختلف ریزنمونه ( ساقه، دمبرگ، کوتیلدون، هیپوکوتیل و برگ ) از گیاهچه های 10، 15و 20 روزه با سه غلظت باکتریایی (6/0، 8/0 و 0/1) از سویه هایLBA9402, ATCC15834, A4 اگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium Rhizogenesis) به منظور امکان القاء ریشه های مویین مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. پس از آزمایشات و آنالیزهای آماری، سویه (LBA9402 )، ریزنمونه 15 روزه ساقه و غلظت باکتریایی (8/0) به عنوان مناسبترین فاکتورهای ریشه زایی انتخاب شدند. مدت زمان آلودگی (20، 25، 30 و 35 دقیقه) و هم کشتی (24،48،72،96 ساعت) ریزنمونه ها با باکتری LBA9402 نیز بررسی شد تا برخی شرایط مهم در القاء ریشه های مویین بررسی شود. بیشترین درصد تراریختگی مربوط به 30 دقیقه آلودگی و 48 ساعت هم کشتی بود. به منظور رشد مناسب ریشه ها و نیز امکان تولید بیشر متابولیتهای گیاهی، محیط کشتهای مختلف (WPM, 1/2WPM, 1/2MS) نیز ارزیابی شدند که مؤثرترین محیط برای رشد و تکثیر ریشه ها محیط WPM بود. همچنین تراریختگی ریشه های القاء شده با آغازگرهای ژن rolB تأیید شد. در بررسی تیمار متیل جاسمونات در غلظت های50 و 100 میکرومولار بر روی رشد ریشه ها و افزایش متابولیتهای ثانویه، تاثیر متیل جاسمونات معنی دار به دست آمد. به علاوه، نتایج حاصل از آنالیز TLC برای ارزیابی متابولیتهای گیاهی نشان داد که تجمع و تولید متابولیتهای ثانویه در ریشه های مویین گل ابریشم امکان پذیر است.