اسعد معروفی

آویشن (Thymus vuggaris L.) متعلق به خانواده نعناعیان، از جمله گیاهان دارویی مهم می باشد که انواع متعددی از متابولیت های ثانویه گیاهی از جمله ترپن ها را تولید می-کند. مونوترپن ها یکی از مهمترین گروه های تشکیل دهنده ترپن ها می باشد. تیمول یکی از مونوترپن های فنلی موجود در گیاه آویشن می باشد که 38 درصد از ترکیبات اصلی اسانس فرار این گیاه را به خود اختصاصی داده است. ژن 1-داوکسی دی زایلوز 5-فسفات ردوکتوایزومراز(DXR) به عنوان یک نقطه کنترلی مهم عمل می کند، زیرا اولین مرحله اصلی و متمایزکننده مسیر 2-سی متیل اریتریتول 4-فسفات(MEP) می باشد، که برای بیوسنتز ترکیبات مونوترپنی مهم می باشد. در این مطالعه ژن DXR از گیاه آویشن باغی جداسازی شد.جداسازی و تعیین توالیقسمتی از ژن DXRبا استفاده از آغازگرهای اختصاصی از گیاه آویشن انجام شد. همچنین بیان ژن های DXR، گاماترپینن سنتاز، CYP71D178 و CYP71D180 در بافت های برگ و گل و تحت تیمار با متیل-جاسمونات، اسید سالیسیلیک و ترانس سینامیک و همچنین اشعه UV با استفاده از آغازگرهای اختصاصی و ژن مرجع با استفاده از تکنیک RT-PCR نیمه کمی مورد بررسی قرار گرفتند.جهت تعیین وضعیت بیان ژن های مورد مطالعه در کرک های غده ای، حذف کرک های غده ای به وسیله کلروفرم انجام شد. مقایسه توالی های آمینواسیدی ژنDXR در آویشن باغی با گیاهان دیگر در پایگاه داده انجام شد، که بیش ترین درجه یکسانی را با دو گونه ی نعناع (Mentha x piperita) و مریم گلی (Salvia miltiorrhiza) از خانواده نعناعیان با 97% یکسانی را نشان داد. نتایج حاصل از RT-PCR نیمه کمی نیز نشان داد که بیان ژن-های DXR، گاماترپینن سنتاز، CYP71D178 و CYP71D180در بافت گل بیشتر از بافت برگ می باشد، همچنین میزانبیان این ژن ها تحت تیمار با اسید سالیسیلیک، متیل جاسمونات، ترانس سینامیک و اشعه UV بعد از 24 ساعت نسبت به قبل از اعمال تیمار افزایش یافت. بررسی بیان ژن هایDXR، گاماترپینن سنتاز، CYP71D178 و CYP71D180بعداز قرار گرفتن در کلروفرم، کاهش بیان این ژن های گاماترپینن سنتاز، CYP71D178 و CYP71D180 را نشان داد، ولی میزان بیان ژن DXR نسبت به حالت کنترل مشابه بوده است.