سید علی جوهری

این مطالعه به منظور بررسی اثر افزودن اشکال معدنی و نانویی دو عنصر کمنیاز و ضروری آهن و مس به جیره غذایی، بر عملکرد رشد و برخی سنجه‌های خونی، وضعیت آنتی‌اکسیدانی و پاسخ ایمنی ماهی سفیدک سیستان انجام شد. بدین‌منظور هفت گروه ماهی با میانگین وزنی 45/0± 97/23 گرم با تیمارهای غذایی شامل (1) جیره پایه فاقد هرگونه مکمل مس و آهن (شاهد)، (2) جیره حاوی 150 میلی‌گرم در کیلوگرم مکمل آهن معدنی، (3) جیره حاوی 3 میلی‌گرم در کیلوگرم مکمل مس معدنی، (4) جیره حاوی 150 و 3 میلی‌گرم در کیلوگرم مکمل آهن و مس معدنی، (5) جیره حاوی 150 میلی‌گرم در کیلوگرم مکمل نانو ذرات آهن، (6) جیره حاوی 3 میلی‌گرم در کیلوگرم مکمل نانو ذرات مس و (7) جیره حاوی 150 و 3 میلی‌گرم در کیلوگرم مکمل نانو ذرات آهن و نانو ذرات مس، به مدت 60 روز تغذیه شدند. نتایج نشان داد که افزودن آهن و مس به جیره غذایی باعث بهبود سنجه‌های رشد در مقایسه با شاهد می‌گردد (05/0P<) و اشکال نانوی آهن و مس، به‌ویژه استفاده توام آنها (تیمار 7) مؤثرتر از اشکال معدنی عمل می‌کند، بطوریکه ماهیان تیمار 7 بهترین نتایج را در مقایسه با دیگر تیمارها نشان دادند و نتایج این تیمار در سنجه‌های وزن نهایی، افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی و ضریب کارایی تغذیه به‌طور معنی‌داری بهتر از سایر تیمارها بود (05/0P<). نتایج مربوط به سنجه‌های خونی نیز نشان داد که افزودن آهن و مس، خصوصا اشکال نانوی آنها منجر به بهبود این سنجه‌ها نسبت به شاهد می‌گردد. همچنین نتایج نشان داد که اشکال نانوی این دو عنصر، سنجه‌های هماتوکریت، هموگلوبین، گبول قرمز، پروتئین کل سرم، آلبومین، لیپوپروتئین چگالی بالا و کلسترول را نسبت به اشکال معدنی بطور معنی داری بهبود می‌بخشند (05/0P<) و ماهیان تیمار 7 بالاترین مقادیر را در سنجه‌های هماتوکریت، هموگلوبین، گلبول قرمز، پروتئین کل سرم، آلبومین، گلوبولین، کلسترول، لیپوپروتئین چگالی بالا و تری‌گلیسرید نشان دادند (05/0P<). وضعیت آنتی‌اکسیدانی و پاسخ ایمنی نیز با افزودن آهن و مس در مقایسه با گروه تغذیه شده با خوراک شاهد بهبود یافت. نتایج نشان داد که افزودن شکل نانویی این دو عنصر به جیره غذایی منجر به بهبود معنی‌دار سیستم دفاع آنتی اکسیدانی (GPx، SOD، CAT) و فعالیت باکتری‌کشی سرم نسبت به تیمارهای تغذیه شده با شکل معدنی می‌شود. همچنین نتایج نشان داد که استفاده همزمان شکل نانویی این دو عنصر بسیار موثرتر از دیگر تیمارها منجر به بهبود معنی‌دار سنجه‌های MDA، GPx، SOD، CAT، C3، ACH50 و فعالیت باکتری کشی سرم می‌گردد (05/0P<). بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از دو عنصر آهن و مس به ترتیب به میزان 150 و 3 میلی گرم بر کیلوگرم جیره در شکل نانوئی و به صورت همزمان بسیار موثرتر از استفاده از شکل معدنی و یا نانویی تکی آن‌ها در بهبود رشد، سنجه‌های خونی، سیستم دفاع آنتی اکسیدانی و ایمنی در ماهی سفیدک سیستان عمل می‌نماید.