با توجه به افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش روزافزون نیاز به غذا، امروزه آبزی پروری به یک صنعت پویا و رو به رشد تبدیل شده است. به همین دلیل در دهه های اخیر پرورش آبزیان (بویژه ماهیان) جهت تامین غذا و اشتغال توسعه پیدا کرده است. ماهیان سردابی بویژه قزل آلای رنگین کمان یکی از مهم ترین گونه های پرورشی هستند؛ آمونیاک یکی از چالش های پیش رو به منظور پرورش متراکم این ماهی اقتصادی است. افزایش غلظت آمونیاک در آب حوضچه های پرورشی باعث کاهش رشد، اختلالات جدی فیزیولوژیکی، ایجاد استرس و همچنین افزایش حساسیت به عوامل بیماری زا می شود. بنابراین، توسعه راهکارهای پیشگیرانه به منظور افزایش مقاومت ماهیان در برابر این ماده سمی و خطرناک دارای اهمیت بسیار است. در مطالعه حاضر از کوئرستین به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی برای افزایش توان مقاومت لارو ماهی قزل آلای رنگین کمان در برابر آمونیاک و همچنین از کیتوزان به عنوان یک نانوحامل کاربردی به منظور افزایش کارایی کوئرستین استفاده شد. بر اساس تصاویر میکروسکوپ الکترونی اندازه نانوذرات کمتر از 100 نانومتر بود. بعلاوه، کارایی و محتوای بارگذاری کوئرستین در کیتوزان در این مطالعه به ترتیب 41/96 و 6/14 درصد محاسبه شدند. همچنین نتایج آزمون UV-Vis حاکی از آن بود که کوئرستین با کیتوزان واکنش داده است. نتایج این آزمون ها نشان می دهند که کوئرستین با نانوذرات کیتوزان پوشش داده شده است. مهار رادیکال های آزاد DPPH توسط کوئرستین هم در فرم نانویی و هم در فرم عادی وابسته به غلظت بود؛ به عبارت دیگر با افزایش غلظت، توان مهار رادیکال های آزاد توسط کوئرستین عادی و نانودرون پوشانی افزایش می یابد. همچنین نتایج این آزمایش نشان داد که توان مهار رادیکال های آزاد توسط کوئرستین عادی بیشتر از کوئرستین نانودرون پوشانی شده است. سنجه های رشد (وزن نهایی، درصد افزایش وزن، نرخ رشد ویژه و ضریب تبدیل غذایی) در ماهی قزل آلای رنگین کمان در پاسخ به کوئرستین عادی و نانودرون پوشانی شده تغییر معنی داری نسبت به گروه کنترل نداشت. تغییر معنی دار در برخی از اسیدهای چرب دیده شد. آراشیدونیک اسید و ایکوزاپنتانوئیک اسید در پاسخ به تیمار 200 میلی گرم در کیلوگرم کوئرستین نانودرون پوشانی شده و مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی دار یافتند. همچنین اسید چرب دوکوزادینوئیک اسید در بافت عضله لارو ماهیان تیمار شده با کوئرستین نانودرون پوشانی شده کاهش معنی دار یافت. این درحالی است که اسید چرب دوکوزاهگزانوئیک اسید در بافت عضله ماهیان تیمار شده با کوئرستین عادی افزایش معنی دار پیدا کرد. بررسی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون ردوکتاز پس از رویارویی با آمونیاک نشان داد که در گروه کنترل آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز کاهش و آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز افزایش معنی دار پیدا کرده اند. این درحالی است که تیمار کوئرستین عادی و نانودرون پوشانی شده موجب افزایش معنی دار در فعالیت آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز و همچنین کاهش معنی دار میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز در مقایسه با گروه کنترل مثبت شده است. نهایتا این مطالعه نشان می دهد که استفاده از کوئرستین نانودرون پوشانی شده با کیتوزان در خوراک آبزیان می تواند باعث بهبود عملکرد دفاع آنتی اکسیدانی در آبزیان در برابر استرس های محیطی از جمله استرس ناشی از آمونیاک شود.
